Việt Nam là quốc gia được đánh giá có nguồn năng lượng tái tạo dồi dào và đa dạng. Hiện tại, thủy điện chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số tất cả những nguồn tái tạo năng lượng, tiếp sau đó là năng lượng sinh khối và năng lượng gió. Một số nguồn năng lượng khác như năng lượng mặt trời, khí gas sinh học, năng lượng chuyển hóa từ rác thải cũng đã bắt đầu phát triển trong khi năng lượng địa nhiệt và năng lượng thủy triều vẫn còn ở giai đoạn non trẻ.
Việc phát triển năng lượng tái tạo giúp cho Việt Nam giảm được 60% nhiên liệu nhập khẩu, cũng như giảm rủi ro từ việc biến động giá nhiên liệu. Mặc dù có những lợi thế rõ nét về tác động môi trường nhưng năng lượng tái tạo vẫn chưa thực sự phổ biến bởi vấn đề chi phí.
Việc phát triển năng lượng tái tạo giúp cho Việt Nam giảm được 60% nhiên liệu nhập khẩu, cũng như giảm rủi ro từ việc biến động giá nhiên liệu.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu của nhiều tổ chức năng lượng, chính sự tiến bộ của công nghệ đã khiến chi phí sản xuất năng lượng tái tạo ngày càng rẻ.
Theo số liệu của hãng tư vấn quản lý toàn cầu McKinsey & Company, tại Việt Nam giá vốn điện mặt trời đã giảm 75% và điện gió giảm 30% từ 2012-2017. Xu hướng này còn tiếp tục giảm và năng lượng tái tạo đang trở thành nguồn sản xuất điện rẻ.
Trước đó, đại diện Tổ chức tài chính quốc tế IFC từng đưa ra công thức tính chi phí năng lượng với 4 biến số phụ thuộc bao gồm: chi phí tài nguyên, chi phí công nghệ, chi phí vốn và cạnh tranh.
Là năng lượng tái tạo, chi phí tài nguyên như ánh nắng, gió, nước là không đáng kể, và không khác nhau nhiều giữa các dự án đầu tư trong khi chi phí công nghệ là yếu tố có thể cải thiện nhờ thương mại hóa, trình độ chuyên môn và quy mô dự án. Chi phí vốn là yếu tố phụ thuộc vào mức độ rủi ro của dự án. Chi phí này phụ thuộc trình độ chuyên môn của nhà đầu tư và đánh giá của nhà tài trợ. Cạnh tranh lành mạnh trong đấu thầu dự án năng lượng là yếu tố giúp giảm đáng kể chi phí đầu tư, đưa giá thành về đúng với giá thị trường.
Trên cơ sở đó, IFC đưa đề xuất giảm chi phí năng lượng bằng cách lập các dự án có khả năng được tài trợ bởi các ngân hàng quốc tế để thu hút các nhà đầu tư/phát triển quốc tế, đồng thời đấu giá mua sắm thiết bị, giải quyết các yếu tố chi phí vốn và cạnh tranh. Với cách này, sản xuất năng lượng tái tạo không còn quá nhiều cản trở so với các nguồn năng lượng khác.
Tuy nhiên, IFC cũng lưu ý rằng, chi phí dành cho năng lượng tái tạo không chỉ ở khâu sản xuất, mà còn ở khâu phân phối và truyền tải. Những chi phí đã được tính toán nói trên vẫn chưa tính đến công đoạn này. Vì thế, đây vẫn đang là một điểm nghẽn trong quá trình mở rộng đầu tư năng lượng tái tạo ở Việt Nam.
Mai Ngọc
