Viện Thuốc lá được thành lập ngày 10/10/1986. Hiện nay, Viện Thuốc lá là doanh nghiệp khoa học và công nghệ hoạt động với chức năng, nhiệm vụ chính lànghiên cứu khoa học và công nghệ trong lĩnh vực thuốc lá; sản xuất thử nghiệm trên cơ sở những kết quả nghiên cứu; đầu tư trồng và kinh doanh nguyên liệu thuốc lá.

Bên cạnh đó, Viện cũng thực hiện các dịch vụ khoa học và công nghệ, phân tích kiểm định chất lượng thuốc lá nguyên liệu, thuốc lá điếu, hương phụ liệu phục vụ các đơn vị trong và ngoài ngành Thuốc lá; sản xuất phân bón hỗn hợp chuyên dùng cho cây thuốc lá và sản xuất hương liệu,... Viện cũng là đơn vị duy nhất tại Việt Nam được Bộ Y tế chỉ đinh là đơn vị phân tích, kiểm định chất lượng các sản phẩm thuốc lá phục vụ cho công tác quản lý nhà nước về chất lượng thuốc lá điếu.

Vượt qua những khó khăn của ngày đầu mới thành lập, khi cơ sở vật chất trang thiết bị vô cùng thiếu thốn  chỉ với 4 phòng làm việc, đến nay, Viện Thuốc lá đã xây dựng được trụ sở trên diện tích khu đất gần 1.200 m². Đội ngũ cán bộ nghiên cứu của Viện có trên 100 người, trong đó có nhiều cán bộ có trình độ Tiến sỹ, Thạc sỹ là các chuyên gia đầu ngành trong một số lĩnh vực thuốc lá.

Đặc biệt, được sự quan tâm đầu tư của Bộ Công Thương và Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam, ngay từ giai đoạn những năm 1992 – 2005, Viện đã được đầu tư một số trang thiết bị hiện đại như máy hút thuốc lá, hệ thống máy sắc ký khí, hệ thống phân tích xác định đạm, máy phân tích quang phổ UV/VIS, máy xác định Clo,…đạt tiêu chuẩn ISO 17025.

Ông Nguyễn Văn Vân - Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Viện Thuốc lá cho biết, Viện đã có nhiều hoạt động nghiên cứu khoa học với các đề tài, dự án, chuyển giao công nghệ và tư vấn cho các địa phương vùng trồng nguyên liệu và các đơn vị trong ngành thuốc lá.

Chỉ trong 9 năm (từ năm 1996 đến 2005), Viện đã hoàn thành tốt 03 đề tài cấp Nhà nước, 79 đề tài cấp Bộ và 165 đề tài cấp Tổng công ty. Nhiều kết quả nghiên cứu trong số đó đã được chuyển giao vào thực tế sản xuất, góp phần nâng cao hiệu quả cho ngành thuốc lá Việt Nam.

Nhờ công tác nghiên cứu khoa học của Viện gắn với thực tế sản xuất, cho nên sau nhiều năm nghiên cứu, Viện đã chọn lọc, lai tạo được nhiều giống thuốc lá cho năng suất cao, chất lượng tốt phù hợp xu hướng thị hiếu thị trường được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là giống quốc gia.

Một thành công nữa của Viện là đã áp dụng lưu giữ quỹ gen thuốc lá bằng phương pháp Invitro đối với trên 100 giống thuốc lá thuộc các chủng loại: Vàng sấy, Burley, Oriental, Nâu phơi,…để cung cấp nguồn giống cây đầu dòng cho sản xuất hạt giống thuốc lá cung cấp nguồn vật liệu cho công tác lai tạo giống thuốc lá mới.

Đặc biệt, từ nguồn giống mới được lai tạo, hàng năm, Viện đã trực tiếp sản xuất và cung cấp trên 200 kg giống thuốc lá chất lượng cao cho các đơn vị sản xuất nguyên liệu với giá thành chỉ bằng 1/10 so với giá nhập ngoại, tiết kiệm khoảng 200.000 USD/năm.

Không chỉ cung cấp giống mới, Viện Thuốc lá còn chuyển giao công nghệ, tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất cho các địa phương vùng trồng nguyên liệu. Kết quả, chỉ sau vài năm đã có hàng trăm ha vùng nguyên liệu tại tỉnh Cao Bằng sử dụng giống thuốc lá mới với năng suất và chất lượng sản phẩm ngày càng cao, đã có hàng trăm tấn nguyên liệu đủ tiêu chuẩn xuất khẩu, giá trị kinh tế cao hơn hẳn so với các giống địa phương được bà con nông dân hồ hởi đón nhận.

Đi cùng với việc nghiên cứu các giống thuốc lá, Viện Thuốc lá còn rất tích cực trong lĩnh vực công nghệ. Viện đã nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm và cung cấp hàng chục tấn hương liệu có nguồn gốc thảo dược cho sản xuất thuốc lá điếu, đồng thời xuất khẩu sang các thị trường ASEAN và EU; nghiên cứu, phối chế ứng dụng sản xuất một số mác thuốc lá điếu chất lượng cao như NC, Capital, Palace, Pacpo, … cho các nhà máy thuốc lá điếu góp phần cạnh tranh với thuốc lá điếu nhập ngoại.

Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của ứng dụng công nghệ tin học trong hoạt động nghiên cứu, sản xuất kinh doanh, Viện đã xây dựng phần mềm “Chương trình phối chế thuốc lá điếu” áp dụng tại các nhà máy thuốc lá điếu để thiết kế kiểu mẫu nhãn và giải quyết các bài toán phối chế mác thuốc lá nhằm tạo sản phẩm thuốc lá điếu có chất lượng ổn định. Phần mềm đã được giới thiệu tại Hội nghị Thuốc lá thế giới (CORESTA) tổ chức tại KYOTO (Nhật Bản) được nhiều nước quan tâm và đặt vấn đề mua phần mầm phối chế.

Ông Nguyễn Văn Vân - Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Viện Thuốc lá cho biết, năm 2006 được coi là bước ngoặt của Viện Thuốc lá khi đây là năm Viện bắt đầu thực hiện thí điểm hoạt động theo loại hình công ty TNHH một thành viên theo Quyết định số 206/2006/QĐ -TTg ngày 05 tháng 9 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ.

Hoạt động theo mô hình mới, mặc dù gặp khó khăn vướng mắc song Viện đã thích ứng nhanh với cơ chế quản lý mới. Nhờ định hướng phát triển gắn kết quả nghiên cứu với sản xuất kinh doanh, nhiều kết quả nghiên cứu của Viện đã được kịp thời ứng dụng vào thực tế sản xuất đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Viện đã lai tạo thành công các giống thuốc lá mới như giống VTL5H, GL2, VTL81, BS2, TL16, GL6, GL7 có năng suất cao, được bà con nông dân tin tưởng sử dụng dần thay thế các giống thuốc lá cũ tại các vùng trồng thuốc lá. Năm 2020, giống thuốc lá của Viện cung cấp đã chiếm tỷ trọng trên 60% tổng lượng hạt giống tiêu thụ của cả nước.

Bên cạnh đó, Viện đã sản xuất được loại phân bón phù hợp chuyên dùng cho cây thuốc lá, giúp nâng cao năng suất nguyên liệu thuốc lá vàng sấy lên khoảng 10%. Hàng năm, Viện sản xuất và cung cấp trên 1.000 tấn phân bón chuyên dùng cho các vùng trồng nguyên liệu tại phía Bắc.

Đồng thời, Viện đã nghiên cứu và áp dụng thành công việc sản xuất cây giống thuốc lá bằng phương pháp khay lỗ đã tạo ra được cây giống khỏe mạnh và tiết kiệm được 70% công lao động so với phương pháp sản xuất cây con truyền thống (phương pháp bầu đất).

Đặc biệt năm 2018, Viện đã tiến hành nghiên cứu thành công mô hình lò sấy thuốc lá mới theo nguyên lý thoát ẩm qua đường ống khói khi đưa vào sử dụng đã tiết kiệm gần 40% lượng nhiên liệu tiêu hao; tỷ lệ nguyên liệu cấp 1+2 tăng hơn 24% so với lò sấy cũ. Hiện nay, đã có gần 1.000 lò sấy thuốc lá mới được chuyển giao cho các vùng trồng nguyên liệu phía Bắc đã góp phần tiết kiệm hơn 1.000 tấn than/năm, nâng cao đáng kể hiệu quả kinh tế trong sản xuất nguyên liệu thuốc lá và giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Dự báo số lượng lò sấy thuốc lá mới sẽ tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới.

Trong giai đoạn 2006-2020, Viện Thuốc lá đã được giao chủ trì xây dựng hàng chục tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia đưa vào áp dụng trong quá trình sản xuất và quản lý các sản phẩm trong ngành thuốc lá. Là đơn vị uy tín trong lĩnh vực kiểm định và giám định trong ngành, hàng năm Viện Thuốc lá đã tiến hành thực hiện kiểm định giám định hàng nghìn mẫu sản phẩm cho các đơn vị sản xuất nguyên liệu, đơn vị sản xuất thuốc lá điếu và các cơ quan quản lý nhà nước góp phần quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm và giúp các cơ quan quản lý nhà nước trong việc chống buôn lậu thuốc lá, thuốc lá giả.

Có thể thấy, kể từ khi hoạt động theo mô hình Công ty TNHH MTV gắn kết quả nghiên cứu với sản xuất kinh doanh, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Viện đã có sự tăng trưởng đáng ghi nhận. Ban lãnh đạo Viện Thuốc lá xác định, nhiệm vụ trọng tâm của Viện trong giai đoạn tới là tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động khoa học và công nghệ, chuyển giao công nghệ vào thực tiễn sản xuất.

“Phấn đấu đến năm 2030, Viện Thuốc lá trở thành một tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ về thuốc lá hàng đầu trong khu vực Đông Nam Á”, ông Nguyễn Văn Vân- Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Viện Thuốc lánhấn mạnh.

Để xây dựng Viện Thuốc lá thành một doanh nghiệp khoa học và công nghệ vững mạnh trên cả hai lĩnh vực hoạt động nghiên cứu khoa học và sản xuất kinh doanh chủ yếu từ các sản phẩm hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học, đối với hoạt động khoa học và công nghệ, Viện đề ra mục tiêu thực hiện ít nhất 15-16 đề tài khoa học và công nghệ các cấp mỗi năm, trong đó mỗi năm có ít nhất 3 kết quả khoa học công nghệ được ứng dụng hoặc chuyển giao vào thực tế sản xuất.

Trong khi đó, đối với lĩnh vực sản xuất kinh doanh, phấn đấu tốc độ tăng trưởng doanh thu bình quân 5%/năm trong giai đoạn 2020-2025.

Ngoài ra, phát triển ổn định diện tích đầu tư trồng thuốc lá tại Cao Bằng ở mức 2.500 ha/vụ. Trong đó, diện tích sản xuất nguyên liệu thuốc lá đặc thù quy mô tối thiểu 500 ha/vụ; năng suất bình quân đạt 2,7 tấn/ha, tỷ lệ nguyên liệu cấp 1+2 và nguyên liệu chất lượng cao đạt trên 65%. Sản lượng nguyên liệu tiêu thụ đạt tối thiểu 4.500 tấn.

"Viện Thuốc lá rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện và hợp tác quý báu của các Bộ ngành, của Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam, các đơn vị thành viên trong Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam, của các đơn vị đối tác và các cấp chính quyền địa phương để không ngừng phát triển và đạt được các mục tiêu đề ra", ông Nguyễn Văn Vân - Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Viện Thuốc lá nhấn mạnh tại Lễ kỷ niệm Ngày thành lập Công ty.