Thứ tư, 24/04/2024 | 19:50

Tin xem nhiều

Chuyển đổi sang công nghiệp 4.0: Tạo giá trị và sức cạnh tranh mới

Tin KHCN

Cập nhật lúc 10:41 ngày 02/10/2015

Tưới nước nuôi dưỡng cây con bạch đàn

TÓM TẮT

Bạch đàn urô (Eucalyptus urophylla S.T Blake) có năng suất gỗ cao, thân thẳng, tỉa cành tự nhiên tốt, có khả năng chịu gió bão, thích hợp cho trồng rừng sản xuất gỗ nguyên liệu giấy chu kỳ kinh doanh ngắn. Viện nghiên cứu cây nguyên liệu giấy đã khảo nghiệm dòng vô tính, chọn tạo được 11 giống dòng vô tính thuộc loài Bạch đàn urô. Tuy nhiên, việc khai thác và phát triển các nguồn gen quý hiếm này còn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc. Một trong số đó là về tưới nước trong gieo ươm cây mô. Kết quả nghiên cứu này cho thấy cây con Bạch đàn dòng PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116 có cường độ thoát hơi nước trong buổi chiều nhiều hơn trong buổi sáng. Khi cây ở cỡ tuổi T45 có cường độ thoát hơi nước cao gấp 9-10 lần so với khi cây ở cỡ tuổi T10 và T20. Lượng nước tưới nuôi dưỡng cây Bạch đàn dòng PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116 nên có sự điều chỉnh, buổi chiều tưới nhiều hơn và tăng dần theo tuổi cây con. Tính đến khi cây con được 3 tháng tuổi, kiểu tưới không ảnh hưởng đến sinh trưởng chiều cao và đường kính cổ rễ cây con, nhưng hệ số biến động chiều cao và đường kính cây con ở kiểu tưới ngấm dưới lên thấp hơn của kiểu tưới phun. Kiểu tưới ngấm dưới lên có tỷ lệ cây sống và tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn nhiều hơn kiểu tưới phun trên xuống. Để tăng tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn, nên sử dụng kiểu tưới ngấm cho cây con Bạch đàn dòng PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Bạch đàn urô (Eucalyptus urophylla S.T Blake) là loài cây có khả năng sinh trưởng nhanh, biên độ sinh thái rộng, dễ gây trồng trên nhiều dạng lập địa, năng suất gỗ cao, thân thẳng, tỉa cành tự nhiên tốt, có khả năng chịu gió bão, thích hợp cho trồng rừng sản xuất gỗ nguyên liệu giấy chu kỳ kinh doanh ngắn (Eldridge K et al., 1996).

Khoảng cuối những năm 1990, đã tiến hành chọn lọc cây trội và khảo nghiệm dòng vô tính với loài Bạch đàn urô, qua đó chọn tạo được 11 giống, bao gồm PN2, PN14, PN3d, PN54, PN47, PN24, PN46, PN47, PN108, PN116, PN21. Các giống Bạch đàn này có nhiều đặc tính quý hiếm như tốc độ sinh trưởng nhanh, dạng thân thon đẹp, đoạn thân dưới cành dài, kháng được một số loại sâu bệnh hại (Huỳnh Đức Nhân et al., 2007) [2]. Ứng dụng công nghệ mô - hom, bắt đầu từ năm 1998 đã sản xuất được cây giống từ nguồn gen Bạch đàn PN2, PN14 để phục vụ trồng rừng. Tuy nhiên khai thác và phát triển các nguồn gen Bạch đàn còn lại chưa làm được bởi một trong những nguyên nhân là sự hiểu biết về sử dụng nước của cây con trong giai đoạn vườn ươm còn hạn chế, cụ thể là: Trong mỗi giờ sinh sống, cây con cần tối thiểu bao nhiêu nước? Nước được tưới theo phương thức nào giúp cho cây con sinh trưởng tốt hơn? Vì vậy trong khuôn khổ nhiệm vụ “Khai thác và phát triển nguồn gen cây Bạch đàn làm nguyên liệu giấy” chúng tôi "nghiên cứu tưới nước nuôi dưỡng cây con bạch đàn dòng PN24, PN54, PN47, PN108 và PN116".

2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Vật liệu nghiên cứu

Thí nghiệm được tiến hành với cây giống Bạch đàn PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116. Cây mầm được sản xuất bằng công nghệ nuôi cây mô tế bào (gọi tắt là cây mô), cây sạch bệnh, chiều cao 2,5-3cm, đường kính cổ rễ 1-1,5mm, đỉnh sinh trưởng khỏe mạnh, mỗi cây mầm có 2-3 lá.

2.2. Bố trí thí nghiệm, thu thập và phân tích số liệu

Nghiên cứu cường độ thoát hơi nước của cây con được thực hiện ở vụ Đông Xuân (từ tháng 10-03) và Hè Thu (từ tháng 4-9). Trong mỗi vụ, đánh giá cường độ thoát hơi nước theo từng giai đoạn phát triển của cây con, tương ứng với 3 cỡ tuổi (1-10 ngày tuổi; 11-20 ngày tuổi và 45 ngày tuổi). Mỗi ô đo đếm số liệu có 30 cây (5 hàng x 6 cây/hàng) cùng tuổi. Cường độ thoát hơi nước (I_n) là khối lượng nước của cây thoát ra không khí trong một đơn vị thời gian. I_n được tính theo công thức I_n = (M₀ - M_t)/t. Trong đó M₀và M_t lần lượt là khối lượng cây con ở thời điểm ban đầu và ở thời điểm sau khoảng thời gian t, được xác định bằng cân điện tử Sartorius CPA2202S (độ chính xác 0,01g).

Nghiên cứu phương thức tưới nước nuôi dưỡng cây con cũng được thực hiện ở vụ Đông Xuân (từ tháng 10-03) và Hè Thu (từ tháng 4-9). Mỗi ô đo đếm số liệu có 30 cây (5 hàng x 6 cây/hàng) cùng tuổi. Số liệu được thu thập khi cây con 3 tháng tuổi, bao gồm: Số lượng cây sống, chiều cao cây, đường kính cổ rễ, cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn.

Số liệu thực nghiệm được phân tích thống kê bằng phần mềm SPSS (Ver16.0).

3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

3.1. Cường độ thoát hơi nước của cây con Bạch đàn ở ba cỡ tuổi

Bảng 3. 1. Cường độ thoát hơi nước (mg/h) của cây con Bạch đàn PN24, PN47, PN54, PN108, PN116 ở cỡ tuổi T10 (sau cấy 1-10 ngày)

Kết quả tổng hợp ở Bảng 3.1 cho thấy, trong điều kiện vụ Đông Xuân, cây con của 5 giống Bạch đàn khi ở cỡ tuổi T10 đều có cường độ thoát hơi nước trong buổi sáng thấp hơn buổi chiều khoảng 2 mg/h. So sánh bằng tiêu chuẩn t-Student cho thấy, ở cỡ tuổi T10, cây của cả 5 giống Bạch đàn đều có sự khác biệt về I_n giữa 2 buổi. Trong vụ Hè Thu, I_n giữa buổi sáng và buổi chiều có 2 hướng diễn biến trái chiều, cụ thể là cây PN108 có I_n buổi chiều lớn hơn buổi sáng (103,43 mg/h so với 103,48 mg/h), ngược lại cây PN24, PN47, PN54 và PN116 có I_n buổi sáng nhiều hơn buổi chiều, lượng nước thoát hơi chênh lệch từ 0,11 - 0,13 mg/h (103,38 - 103,58 mg/h so với 103,27 - 103,51 mg/h). Tuy nhiên, qua kiểm tra bằng tiêu chuẩn t-Student cho thấy đó không phải là sai khác có ý nghĩa thống kê. Như vậy, trong vụ Hè Thu, cây con Bạch đàn PN24, PN54, PN108, PN116 ở cỡ tuổi T10 (từ 1 - 10 ngày tuổi) có I_n giữa buổi sáng với buổi chiều như nhau, nhưng trong vụ Đông Xuân thì buổi chiều cây có I_n nhiều hơn buổi sáng.

Bảng 3. 2. Cường độ thoát hơi nước (mg/h) của cây Bạch đàn PN24, PN47, PN54, PN108, PN116 ở cỡ tuổi T20 (sau cấy 11-20 ngày)

Kết quả tổng hợp Bảng 3.2 cho thấy, trong vụ Đông Xuân, cây con Bạch đàn PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116 ở cỡ tuổi T20 (từ 11-20 ngày tuổi) có I_n trong buổi sáng ít hơn buổi chiều khoảng từ 1,16 - 3,79 mg/h (108,46 - 113,88 mg/h so với 109,62 - 117,67 mg/h). Trong vụ Hè Thu, cây con của mỗi giống Bạch đàn cũng có sự sai khác về I_n giữa buổi sáng với buổi chiều, trong đó PN24 có mức chênh lệch lượng nước thoát hơi giữa buổi sáng với buổi chiều nhiều nhất và PN116 có chênh lệch ít nhất (114,85 - 110,11 = 4,74 mg/h). Như vậy, ở cỡ tuổi T20, cây con của cả 5 giống Bạch đàn đều có I_n khác nhau giữa buổi sáng và buổi chiều.

Bảng 3. 3. Cường độ thoát hơi nước (mg/h) của cây Bạch đàn PN24, PN47, PN54, PN108, PN116 ở cỡ tuổi T45 (sau cấy 45 ngày)

3.2. Ảnh hưởng của phương thức tưới nước nuôi dưỡng đến sinh trưởng và chất lượng cây con

Kết quả tổng hợp ở Bảng 3.3 cho thấy nhìn chung cây con của các giống Bạch đàn ở cỡ tuổi T45 có I_n cao hơn cỡ tuổi T10 và T20 từ 9 - 10 lần. Trong vụ Đông Xuân, ở cỡ tuổi T45, cây con của tất cả 5 giống Bạch đàn đều có I_n trong buổi chiều nhiều hơn trong buổi sáng (từ 912,32 - 987,45 mg/h so với 843,5 - 978,46 mg/h). So sánh bằng tiêu chuẩn thống kê t-Student cho thấy, trong vụ Đông Xuân, ở cỡ tuổi T45, cây con của cả 5 giống Bạch đàn đều có I_n trong buổi sáng sai khác rõ rệt với buổi chiều. Trong vụ Hè Thu, cây con Bạch đàn PN116 cỡ tuổi T45 có I_n buổi sáng nhiều hơn buổi chiều (1.012,2 mg/h so với 1.008,47 mg/h), ngược lại cây Bạch đàn PN24, PN47, PN54, PN108 cỡ tuổi T45 lại có I_n trong buổi chiều nhiều hơn trong buổi sáng (từ 1.038,83 - 1.093,23 mg/h so với 1.115,7 - 1.121,3 mg/h). So sánh bằng tiêu chuẩn thống kê t-Student cho thấy, trong vụ Hè Thu, ở cỡ tuổi T45, cây con của cả 5 giống Bạch đàn đều có I_n trong buổi sáng sai khác rõ rệt với buổi chiều.

3.2.1. Với giống Bạch đàn PN24

Bảng 3. 4. Chiều cao và đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN24

Kết quả tổng hợp ở Bảng 3.4 cho thấy, ở tuổi 3 tháng cây Bạch đàn PN24 khi được tưới nước kiểu ngấm dưới lên có chiều cao bình quân là 27,53 cm. Chiều cao cây không có sự sai khác rõ rệt giữa 2 kiểu tưới nước nhưng chiều cao của những cây Bạch đàn PN24 trong kiểu tưới ngấm lại biến động ít hơn (0,91% so với 9,98%), nghĩa là so với kiểu tưới phun trên xuống thì các cây Bạch đàn PN24 được tưới ngấm dưới lên có chiều cao đồng đều hơn. Đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN24 kiểu tưới ngấm tuy to hơn của kiểu tưới phun (2,14 mm so với 2,11 mm), nhưng đó chưa phải là những sai khác có ý nghĩa thống kê. Có thể thấy là với cây Bạch đàn PN24, kiểu tưới ngấm dưới lên không chỉ đồng đều về chiều cao mà chúng còn đồng đều hơn cả về đường kính cổ rễ. So sánh bằng tiêu chuẩn phù hợp χ² cho thấy phân phối cây sống, cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn của Bạch đàn PN24 hoàn toàn phụ thuộc vào kiểu tưới nước và với 2 kiểu tưới trong thí nghiệm này thì tưới ngấm dưới lên có hiệu quả tác động đến tỷ lệ cây sống và tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn tốt hơn kiểu tưới phun trên xuống.

3.2.2. Với giống Bạch đàn PN54

Bảng 3. 5. Chiều cao và đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN54

Kết quả tổng hợp ở Bảng 3.5 cho thấy những cây Bạch đàn PN54 được tưới nước theo kiểu ngấm dưới lên ở tuổi 3 tháng có chiều cao bình quân là 25,57 cm, cao hơn của những cây được tưới theo kiểu phun trên xuống là 1,04 cm. Tuy chiều cao cây không có sự sai khác rõ rệt giữa 2 kiểu tưới nước nhưng kiểu tưới ngấm lại biến động ít hơn (0,81% so với 2,65%), điều đó cũng có nghĩa là so với kiểu tưới phun trên xuống thì kiểu tưới ngấm dưới lên có chiều cao đồng đều hơn. Đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN54 kiểu tưới ngấm bé hơn của kiểu tưới phun (2,25 mm so với 2,27 mm. Đường kính cổ rễ của cả 2 kiểu tưới đều có hệ số biến động rất thấp (0,44% và 1,11%) nhưng có thể thấy là những cây Bạch đàn PN54 kiểu tưới ngấm dưới lên không chỉ đồng đều về chiều cao mà chúng còn đồng đều hơn cả về đường kính cổ rễ. Tưới nước theo kiểu tưới ngấm dưới lên có tỷ lệ sống cao hơn kiểu tưới phun trên xuống khoảng 2,22% và tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn cũng cao hơn khoảng 9,22%. So sánh bằng tiêu chuẩn phù hợp χ² cho thấy phân phối cây sống của giống Bạch đàn PN54 không phụ thuộc vào kiểu tưới nước, nhưng phân phối cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn phụ thuộc vào kiểu tưới nước, tưới ngấm dưới lên có hiệu quả tác động đến tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn tốt hơn kiểu tưới phun trên xuống.Ghi chú: H: chiều cao cây; D₀: Đường kính thân cây ở vị trí cổ rễ; S_H và S_D: Hệ số biến động chiều cao và đường kính

3.2.3. Với giống Bạch đàn PN108

Bảng 3. 6. Chiều cao và đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN108

Kết quả tổng hợp ở Bảng 3.6 cho thấy những cây Bạch đàn PN108 được tưới nước theo kiểu ngấm dưới lên ở tuổi 3 tháng có chiều cao bình quân là 26,67 cm, cao hơn của những cây được tưới theo kiểu phun trên xuống là 0,17 cm. Tuy chiều cao cây không có sự sai khác rõ rệt giữa 2 kiểu tưới nước nhưng chiều cao của những cây Bạch đàn PN108 trong kiểu tưới ngấm lại biến động ít hơn (0,57% so với 3,72%), điều đó cũng có nghĩa là so với kiểu tưới phun trên xuống thì các cây Bạch đàn PN108 kiểu tưới ngấm dưới lên có chiều cao đồng đều hơn. Đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN108 kiểu tưới ngấm bằng của kiểu tưới phun (2,19 mm). Đường kính cổ rễ của cả 2 kiểu tưới đều có hệ số biến động rất thấp (0,46% và 0,91%). Cây Bạch đàn PN108 tưới nước theo kiểu tưới ngấm dưới lên có tỷ lệ sống cao hơn kiểu tưới phun trên xuống khoảng 11,11% (97,78% so với 86,67%) và tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn cũng cao hơn khoảng 2,15% (93,18% so với 91,03%). So sánh bằng tiêu chuẩn phù hợp χ² cho thấy phân phối cây sống của giống Bạch đàn PN108 phụ thuộc vào kiểu tưới nước và với 2 kiểu tưới trong thí nghiệm này thì tưới ngấm dưới lên có hiệu quả tác động đến tỷ lệ cây sống tốt hơn kiểu tưới phun trên xuống, nhưng phân phối cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn không phụ thuộc vào kiểu tưới nước.

3.2.4. Với giống Bạch đàn PN116

Bảng 3. 7. Chiều cao và đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN116

Kết quả tổng hợp ở Bảng 3.7 cho thấy những cây Bạch đàn PN116 được tưới nước theo kiểu ngấm dưới lên ở tuổi 3 tháng có chiều cao bình quân là 26,33 cm, cao hơn của những cây được tưới theo kiểu phun trên xuống là 1,56 cm. Chiều cao cây có sự sai khác rõ rệt giữa 2 kiểu tưới nước và chiều cao của những cây Bạch đàn PN116 trong kiểu tưới ngấm biến động ít hơn (0,58% so với 1,68%), điều đó cũng có nghĩa là so với kiểu tưới phun trên xuống thì các cây Bạch đàn PN116 kiểu tưới ngấm dưới lên có chiều cao cao hơn và đồng đều hơn. Đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN116 kiểu tưới ngấm to hơn của kiểu tưới phun là 0,01 mm và giữa 2 kiểu tưới không có sai khác. Đường kính cổ rễ của cả 2 kiểu tưới đều có hệ số biến động rất thấp (0,46% và 1,17%). Cây Bạch đàn PN116 tưới nước theo kiểu tưới ngấm dưới lên có tỷ lệ sống cao hơn kiểu tưới phun trên xuống khoảng 3,34% (97,78% so với 94,44%) và tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn cũng cao hơn khoảng 4% (96,59% so với 90,59%). So sánh bằng tiêu chuẩn phù hợp χ² cho thấy phân phối cây sống, cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn của giống Bạch đàn PN116 không phụ thuộc vào kiểu tưới nước.

3.2.5. Với giống Bạch đàn PN47

Kết quả tổng hợp ở Bảng 3.8 cho thấy những cây Bạch đàn PN47 được tưới nước theo kiểu ngấm dưới lên ở tuổi 3 tháng có chiều cao bình quân là 26,17 cm, thấp hơn của những cây được tưới theo kiểu phun trên xuống là 0,2 cm.

Bảng 3. 8. Chiều cao và đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN47

Chiều cao cây không có sự sai khác rõ rệt giữa 2 kiểu tưới nước (Sig = 0,06 > 0,05), chiều cao của những cây Bạch đàn PN47 trong kiểu tưới ngấm biến động ít hơn (2,21% so với 7,36%), điều đó cũng có nghĩa là so với kiểu tưới phun trên xuống thì các cây Bạch đàn PN47 kiểu tưới ngấm dưới lên có chiều cao đồng đều hơn. Đường kính cổ rễ của cây Bạch đàn PN47 kiểu tưới ngấm to hơn của kiểu tưới phun là 0,04 mm và giữa 2 kiểu tưới không có sai khác. Đường kính cổ rễ của cả 2 kiểu tưới đều có hệ số biến động rất thấp (1,86% và 2,07%). Cây Bạch đàn PN47 tưới nước theo kiểu tưới ngấm dưới lên có tỷ lệ sống cao hơn kiểu tưới phun trên xuống khoảng 2,2% (91,1% so với 88,9%) và tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn cũng cao hơn khoảng 11,3% (95,1% so với 83,8%). So sánh bằng tiêu chuẩn phù hợp χ² cho thấy phân phối cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn của giống Bạch đàn PN47 phụ thuộc vào kiểu tưới nước.

4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Đa số các trường hợp cây con Bạch đàn dòng PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116 có cường độ thoát hơi nước trong buổi chiều nhiều hơn trong buổi sáng. Khi cây ở cỡ tuổi T45 có cường độ thoát hơi nước cao gấp 9-10 lần so với khi cây ở cỡ tuổi T10 và T20. Lượng nước tưới nuôi dưỡng cây Bạch đàn dòng PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116 nên có sự điều chỉnh, buổi chiều tưới nhiều hơn và tăng dần theo tuổi cây con.

Tính đến khi cây con được 3 tháng tuổi, kiểu tưới không ảnh hưởng đến sinh trưởng chiều cao và đường kính cổ rễ cây con nhưng hệ số biến động chiều cao và đường kính cây con ở kiểu tưới ngấm dưới lên thấp hơn của kiểu tưới phun. Kiểu tưới ngấm dưới lên có tỷ lệ cây sống và tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn nhiều hơn kiểu tưới phun trên xuống. Để tăng tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn, nên sử dụng kiểu tưới ngấm cho cây con Bạch đàn dòng PN24, PN47, PN54, PN108 và PN116.

Lê Thị Yến

CÁC TIN KHÁC

Tổng số lượt truy cập :

Bản quyền thuộc Vụ Khoa học và Công nghệ - Bộ Công Thương
Địa chỉ: 54 Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam
Điện thoại: 84-24-2.2202.438
Cơ quan chủ quản: Bộ Công Thương
Chịu trách nhiệm nội dung: Vụ Khoa học và Công nghệ
Giấy phép hoạt động số 178/GP-TTĐT của Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 27 tháng 12 năm 2022
Ghi rõ nguồn: https://khcncongthuong.vn/ khi sử dụng thông tin từ website này.