Các chuyên gia kinh tế đưa ra cảnh báo, các doanh nghiệp Việt cần chủ động ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM) của nước ngoài bằng cách không tham gia, không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, bất hợp pháp. Đây cũng là biện pháp an toàn hiệu quả nhất mà doanh nghiệp có thể tham gia để bảo vệ quyền lợi của chính mình.
Trước bối cảnh rộng mở của các hiệp định thương mại tự do (FTA), bên cạnh ưu đãi về mặt thuế quan giúp thúc đẩy mạnh mẽ xuất khẩu hàng hóa, các ngành hàng, doanh nghiệp (DN) của Việt Nam ngày càng phải đối diện nhiều hơn với các vụ kiện PVTM. Điều này đòi hỏi chính các DN phải nâng cao tính chủ động, song hành cùng cơ quan quản lý nhà nước ứng phó hiệu quả PVTM.
Đặc biệt, trong thời gian qua, xu thế gia tăng điều tra, áp dụng các biện pháp bảo hộ thương mại có dấu hiệu gia tăng. Cuối tháng 11/2020, tại TP.HCM, các cơ quan chức năng, các chuyên gia kinh tế thêm một lần gặp gỡ các doanh nghiệp để chia sẻ cách thức phòng tránh rủi ro PVTM khi thặng dư xuất nhập khẩu vào các nước liên tục tăng, nhất là với Hoa Kỳ.
Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cho hay, với 14 FTA đã tham gia, việc hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ này đã giúp hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam tăng lên rõ rệt. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng từ mức 15 tỷ USD vào năm 2001 lên gần 100 tỷ USD năm 2011 và dự kiến đạt 270 tỷ USD vào năm 2020. Cùng với việc gia tăng xuất khẩu, số vụ việc PVTM của nước ngoài với hàng hóa Việt Nam cũng đang gia tăng. Nếu như giai đoạn 2005 - 2010 mới chỉ có 21 vụ việc thì đến giai đoạn 2016 tới tháng 11/2020 là 99 vụ.
Đặc biệt, số lượng các vụ việc chống lẩn tránh nhằm vào hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam đang có dấu hiệu tăng lên do một vài nước cho rằng hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sử dụng nguyên liệu chính được nhập khẩu từ những khu vực đang bị họ áp dụng biện pháp PVTM như thép, nhôm, thậm chí là tôm. Tổng kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng bị điều tra PVTM trong năm 2019 chỉ là 1,2 tỷ USD.
Các chuyên gia kinh tế đưa ra cảnh báo, các doanh nghiệp Việt cần chủ động ứng phó với các biện pháp PVTM của nước ngoài bằng cách không tham gia, không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, bất hợp pháp.Nguyên nhân chính của xu thế gia tăng các vụ việc PVTM nhằm vào hàng xuất khẩu Việt Nam là do xuất khẩu của nước ta tăng nhanh trong thời gian qua với tác động tích cực từ quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia các FTA. Nhiều mặt hàng của Việt Nam đã tạo ra sức ép cạnh tranh lớn tại thị trường các nước nhập khẩu, khiến ngành sản xuất tại các nước này đề nghị Chính phủ họ điều tra áp dụng các biện pháp PVTM.
Các chuyên gia kinh tế đưa ra cảnh báo, các doanh nghiệp Việt cần chủ động ứng phó với các biện pháp PVTM của nước ngoài bằng cách không tham gia, không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, bất hợp pháp. Đây cũng là biện pháp an toàn hiệu quả nhất mà doanh nghiệp có thể tham gia để bảo vệ quyền lợi của chính mình. Các DN cũng cần phải xây dựng một chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và thị trường xuất khẩu để phân tán rủi ro, tránh tập trung xuất khẩu với khối lượng lớn vào một thị trường vì điều này có thể tạo ra cơ sở cho các nước khởi kiện.
Bà Phan Mai Quỳnh - Phó Trưởng phòng Điều tra thiệt hại và Tự vệ, Cục PVTM (Bộ Công thương) - khẳng định, DN không nên e ngại mà nên chủ động tham gia vào các vụ việc PVTM bởi nó sẽ đem lại nhiều lợi ích. Chủ động tham gia trả lời các câu hỏi của bên điều tra, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ tài liệu theo đúng yêu cầu, chuẩn bị thời gian, luật sư phiên dịch… Chính sự chủ động hợp tác, tham gia của DN quyết định đến 90% kết quả của vụ điều tra.
Bên cạnh đó, rất cần xây dựng hệ thống quản trị tiên tiến, hiện đại, lưu trữ hồ sơ, chứng từ đầy đủ và rõ ràng. DN phải có bộ phận pháp chế, nghiên cứu các quy định về thương mại, PVTM quốc tế hoặc cân nhắc tư vấn từ luật sư am hiểu pháp luật quốc tế khi cần thiết.
Cụ thể hơn về cách phòng tránh các kiện tụng PVTM, bà Nguyễn Thảo Hiền - Phó Vụ trưởng, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ - cho rằng, DN cần đẩy mạnh những nhóm hàng Việt Nam chủ động nguồn cung và có giá trị gia tăng cao, có nhiều cơ hội tăng trưởng trong bối cảnh dịch bệnh như nông sản - thực phẩm, thủy sản, thiết bị y tế… Đồng thời, cũng phải đảm bảo kiểm soát chặt chẽ chất lượng, chủ động đổi mới công nghệ, đầu tư dây chuyền chế biến sâu, gia tăng giá trị cho sản phẩm…
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, các vụ khởi xướng điều tra có thể bắt đầu với bị đơn là một hoặc một vài DN, nhưng nguy cơ thiệt hại cho cả ngành hàng là rất lớn nên các DN cần thường xuyên theo dõi thông tin, tích cực phối hợp với hiệp hội ngành hàng, cơ quan quản lý nhà nước để cùng giải quyết hiệu quả. Các biện pháp đối phó với PVTM được chuẩn bị chủ động sẽ khiến DN lớn mạnh hơn.
Theo Báo Công Thương
