Với cái tên giản dị ban đầu là Kho III (1965), rồi đến Xí nghiệp Hóa chất mỏ (1975) và Tổng công ty Công nghiệp Hóa chất mỏ - Vinacomin (MICCO) ngày nay, MICCO đã có tròn nửa thế kỷ gắn với các loại vật liệu nổ công nghiệp (VLNCN), phục vụ các ngành kinh tế quốc dân.

Lễ khởi công xây dựng nhà máy Amon nitrat tại cụm Công nghiệp xã Thái Thọ huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình.

Chủ động sản xuất, thay thế hàng nhập ngoại

Khi mới thành lập, ban đầu Kho III chủ yếu thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận VLNCN, bảo quản, vận chuyển và cấp phát. Cùng với thời gian, nhờ chủ động, sáng tạo, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, tăng cường hợp tác với các đơn vị sản xuất VLNCN đã đưa MICCO từ chỗ chỉ thực hiện nhiệm vụ bảo quản, cấp phát trở thành đơn vị nghiên cứu sản xuất, thương mại, hiện tại là Tổng công ty dẫn đầu cả nước về kinh doanh VLNCN (chiếm 80% thị phần mặt hàng này).  

Bước ngoặt của MICCO bắt đầu từ những năm 1989, 1990 các nước XHCN tan rã, hàng viện trợ không còn, trong khi nhu cầu sử dụng VLNCN trong các ngành kinh tế quốc dân ngày càng tăng. Yêu cầu cấp bách đặt ra với MICCO là phải có đủ VLNCN phục vụ kiến thiết đất nước đang trong bước đi đầu tiên của quá trình đổi mới.

MICCO đã nhanh chóng tập hợp đội ngũ các cán bộ, chuyên gia giỏi trong nước để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, đầu tư các thiết bị thí nghiệm hiện đại; đồng thời hợp tác cùng các đơn vị sản xuất vật liệu nổ quốc phòng, các đơn vị nghiên cứu trong nước nghiên cứu, chế tạo, sản xuất thành công các loại sản phẩm chất lượng cao, thân thiện với môi trường như: thuốc nổ nhũ tương, Zecno, Anfo, Anfo chịu nước…

Trong đó có thuốc nổ an toàn hầm lò AH1 (sản xuất năm 1993), là loại thuốc nổ chống khí nổ, sử dụng an toàn trong môi trường có khí nổ metal độ nguy hiểm cấp 3 và cấp 4. AH1 được sản xuất theo một quy trình công nghệ kiểm soát chặt chẽ; định kỳ, các lô sản phẩm đều phải thử nổ trong môi trường metal ở nồng độ nguy hiểm nhất, nếu bảo đảm an toàn mới được đưa ra sử dụng công nghiệp. AH1 là thuốc nổ bản quyền của Việt Nam được sử dụng thay thế thuốc nổ AP.5IV của Liên Xô (cũ). Năm 2015, MICCO sẽ thực hiện nhiệm vụ sản xuất Amôn nitrat cho các nhu cầu sản xuất thuốc nổ trong nước, không phải nhập khẩu, tiến tới xuất khẩu.

Khẳng định vị thế với những sản phẩm ưu việt

Tiếp nối thành công, năm 1997, MICCO cho ra đời thuốc nổ ANFO thường, thành phần chính là Amônitrats (AN), dầu nhiên liệu (FO), sử dụng cho các mỏ lộ thiên trong môi trường lỗ khoan có nước, đặc biệt hiệu quả vào mùa mưa. ANFO chịu nước được sản xuất từ thuốc nổ ANFO thường cùng phụ gia, sức công phá tương đương thuốc nổ P.2560 và P.2541 (của Australia) nhưng giá thành chỉ bằng 70%. Sử dụng thuốc nổ này mỗi năm, các đơn vị sẽ làm lợi gần 40 tỷ đồng.

Thuốc nổ ANFO và ANFO chịu nước là thuốc nổ có nhiều tính năng ưu việt bởi thân thiện với môi trường, an toàn khi ma sát, va đập (chỉ nổ được khi có kích nổ bằng thuốc mồi hoặc dây nổ…) do vậy việc bảo quản, vận chuyển, sử dụng tương đối dễ dàng và an toàn. Chính vì thế đề tài nghiên cứu, sản xuất thuốc nổ ANFO chịu nước của MICCO đã được tặng Giải thưởng VIFOTEX năm 1998 và Giải thưởng Nhà nước năm 2000. Mô hình sản xuất thuốc nổ đề tài được chọn để trưng bày tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam.

Bên cạnh đó, MICCO đã triển khai, hoàn thành nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ như: Xây dựng các quy chuẩn Việt Nam về vật liệu nổ công nghiệp; Nghiên cứu công nghệ sản xuất thuốc nổ nhũ tương rời; Sản xuất thuốc nổ nhũ tương rời; Xây dựng thiết bị và quy trình thử kíp nổ trong môi trường metal; Thử nổ thuốc nổ trong môi trường bụi nổ. Các đề tài cấp Tập đoàn như: Nghiên cứu xây dựng các thông số kỹ thuật khoan nổ mìn hợp lý, phù hợp với điều kiện địa chất, trang thiết bị khai thác của các đơn vị khai thác than khu vực Quảng Ninh…

Việc thành công trong công tác nghiên cứu khoa học, đầu tư phát triển sản xuất đã giúp MICCO tự sản xuất các loại thuốc nổ thay thế hàng nhập ngoại, được Chính phủ, các bộ, ngành đánh giá cao, chuyển giao nhiệm vụ sản xuất VLNCN cho MICCO và các Nhà máy sản xuất quốc phòng thực hiện, thay thế hàng ngoại nhập.

Qua 50 năm xây dựng và phát triển, từ một kho cấp phát vật liệu nổ, đến nay MICCO đã trở thành một Tổng công ty lớn với trên 30 đơn vị trực thuộc trải dài từ Bắc vào Nam. Với cơ sở vật chất hiện đại, MICCO đã hình thành một vòng khép kín, từ nghiên cứu, sản xuất, phối chế - thử nghiệm, bảo quản, dự trữ quốc gia VLNCN, xuất nhập khẩu thuốc nổ, nguyên liệu, hoá chất để sản xuất VLNCN, đến dịch vụ sau cung ứng: Vận chuyển, thiết kế mỏ, nổ mìn và các nhiệm vụ khác ngoài VLNCN… Ngành Hóa chất mỏ đã được trang bị cơ sở kỹ thuật hiện đại gồm: các phương tiện vận tải thủy, bộ chuyên dụng phục vụ chỉ huy sản xuất, xuất nhập khẩu, nổ mìn… Hệ thống kho chứa VLNCN trên toàn quốc đạt Quy chuẩn Việt Nam 02/2008-BCT với hệ thống cảng chuyên dùng đủ điều kiện bốc xếp, xuất nhập khẩu VLNCN trên toàn quốc.

Cung ứng kịp thời, đúng, đủ số lượng, chủng loại, tiến độ, đảm bảo an toàn, thân thiện với môi trường… về VLNCN cho các công trình trọng điểm của đất nước như các công trình thủy điện Hòa Bình, Yaly, Sơn La, Tuyên Quang… cho thấy tiềm lực khoa học, công nghệ mạnh mẽ của MICCO, đồng thời khẳng hướng đi đúng đắn của đơn vị, ưu tiên nghiên cứu, ứng dụng KHCN trong phát triển sản xuất kinh doanh, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Phan Vinh