Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025” với mục tiêu phát triển nhiên liệu sinh học được coi như “bà đỡ” cho loại nhiên liệu này. Tuy vậy, để nhiên liệu sinh học thật sự đi vào đời sống, cần có đầu ra bền vững.

  

Cần phải có cơ chế cho việc tuyên truyền, sao cho người dân hiểu đúng về chất lượng sản phẩm và tin dùng

Đây là dự án hướng tới môi trường, vì hiện nay, môi trường luôn là vấn đề được toàn xã hội quan tâm, bởi khí độc thải đã ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe con người, phát sinh nhiều mầm bệnh nan y, tiêu tốn tiền của, thậm chí “tiền mất tật mang”.

Cung - cầu chưa gặp nhau

Trên cơ sở đó, lĩnh vực sản xuất nhiên liệu sinh học đã thu hút các tập đoàn kinh tế, các DN tư nhân đầu tư xây dựng nhà máy. Tính đến nay, Chính phủ đã phê duyệt cho 6 nhà máy (NM) xây dựng và đã đi vào hoạt động là: NM sản xuất ethanol nhiên liệu (Cty CP Đồng Xanh) có công suất thiết kế 130 triệu lít/năm, nhưng đến cuối năm 2012 đang tạm dừng vì phải giải quyết công nợ; NM sản xuất ethanol nhiên liệu (Cty TNHH Tùng Lâm), với công suất thiết kế 70 triệu lít/năm; NM sản xuất bioethanol Đắk Tô - Kon Tum với công suất thiết kế 65 triệu lít/năm; NM sản xuất ethanol sinh học Dung Quất với công suất thiết kế 100 triệu lít/năm; NM sản xuất ethanol nhiên liệu Bình Phước thuộc PVOIL có công suất thiết kế 100 triệu lít/năm. Tuy nhiên, hiện các nhà máy đó đều đang trong tình trạng sản xuất cầm chừng. Hiện nay, NM sản xuất Ethanol Phú Thọ thuộc TCty Dầu Việt Nam (PV OIL) tại Tam Nông, Phú Thọ đã tạm dừng, khiến cho người dân trồng sắn (vùng nguyên liệu) không bán được, vì thế càng khó khăn hơn.

Được biết, tính đến cuối năm 2012, năng lực sản xuất ethanol nhiên liệu của cả nước đạt 535 triệu lít/năm. Khi các NM đi vào hoạt động sẽ đạt công suất thiết kế, do đó, sản lượng ethanol sẽ đủ để phối trộn 8,35 triệu tấn xăng E5 hoặc 4,17 triệu tấn xăng E10, đảm bảo đủ và vượt để cung cấp cho thị trường cả nước bằng xăng E5 từ đầu năm 2013. Tuy nhiên, việc phát triển mạng lưới phân phối xăng sinh học hiện nay vẫn là thách thức khiến các DN sản xuất ra chưa thể tiêu thụ nhiều sản phẩm nên phải sản xuất cầm chừng.

Các DN đã đầu tư đều đáp ứng chạy 100% công suất, tuy nhiên sản phẩm đầu ra tiêu thụ trong nước chỉ đạt 20% để pha trộn xăng E5 và bán theo hệ thống Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Cty Sài Gòn Petro; 80% còn lại xuất khẩu cho các nước: Nhật Bản, Hàn Quốc, Philippine ở dạng 99,5% và 96% Ethanol, nhưng do chi phí xuất khẩu tăng cao nên DN gặp rất nhiều khó khăn.

Thiếu chính sách đặc thù

Theo phản ánh của các DN sản xuất Ethanol, một trong những nguyên nhân gây trở ngại tiêu thụ sản phẩm xăng sinh học là do thiết bị, cơ sở vật chất cho phân phối xăng E5 chưa được hưởng các chính sách ưu đãi, bởi việc vận chuyển, tiêu thụ xăng sinh học E5 phải có điều kiện riêng so với xăng thông thường. Đặc biệt, “nút thắt” đầu ra cho sản phẩm nhiên liệu sinh học nói chung và xăng E5 nói riêng tại VN vẫn chưa được “gỡ” cho dù các luật, nghị định, quy chuẩn, tiêu chuẩn cho việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm này đã được ban hành.

Tuy nhiên, để đem lại hiệu quả như mong muốn ban đầu, theo PVN, đơn vị đã đầu tư nhiều nhất - cho rằng, Chính phủ cần có chính sách dài hạn cho DN đầu tư như miễn thuế nhập khẩu đối với thiết bị vật tư tồn trữ, vận chuyển, pha chế, phân phối NLSH trong nước chưa sản xuất được; miễn thuế môi trường đối với phần xăng nền để pha chế xăng E5; giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng E5 đưa vào lưu thông (bao gồm cả phần xăng nền dùng để pha chế xăng E5); hỗ trợ thuế VAT đối với sản phẩm đầu ra cho E100 của các NM nhiên liệu sinh học và tăng thuế nhập khẩu đối với sản phẩm xăng E100, nhằm bảo hộ thị trường sản xuất trong nước.

Ngoài ra, Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ phát triển nguồn trồng sắn nguyên liệu cho người dân để tăng năng suất mà không cần mở rộng diện tích vẫn đạt hiệu quả cao, đáp ứng đủ nguyên liệu cho đầu vào sản xuất.

Đặc biệt, cần phải có cơ chế cho việc tuyên truyền, sao cho người dân hiểu đúng về chất lượng sản phẩm và tin dùng. Vì hầu hết các quốc gia trên thế giới đều có chính sách hỗ trợ, khuyến khích thông qua ưu đãi về thuế, phí và hàng loạt các chính sách hỗ trợ khác… Nếu Việt Nam làm được việc đó thì, giá thành nhiên liệu sinh học mới có thể cạnh tranh được với xăng dầu truyền thống và thu hút được nhiều DN cùng tham gia, mới đáp ứng được các mục tiêu cơ bản đặt ra tại đề án 177.