Ngành công nghiệp hỗ trợ (CNHT) ô tô Việt Nam thời gian gần đây có tín hiệu tích cực, nhiều đơn vị sản xuất đã đạt được thành công bước đầu, tham gia những đại dự án. Không ít sản phẩm đáp ứng tốt nhu cầu trong nước và được xuất khẩu ra thế giới.

Từ chỗ chỉ sản xuất được ốc vít, phụ tùng, linh kiện nhỏ… giờ đây, một số doanh nghiệp (DN) sản xuất linh kiện Việt Nam đã có năng lực khá tốt trong lĩnh vực: Sản xuất khuôn mẫu các loại; linh kiện xe đạp, xe máy; linh kiện cơ khí tiêu chuẩn; dây cáp điện; linh kiện nhựa - cao su kỹ thuật; săm lốp...

Công ty Cổ phần công nghiệp cao su Miền Nam (Casumina) là một ví dụ điển hình. Cách đây 3 năm, Casumina đã sản xuất được lốp xe du lịch và xe tải nhẹ đáp ứng được tiêu chuẩn của thị trường Mỹ, là một trong những thị trường về lốp xe rất khắt khe. Năm 2020, công ty ra mắt thương hiệu lốp riêng cho phân khúc xe du lịch cỡ A, B.

Hay năm 2020, tại Khu công nghiệp Việt Hưng (TP. Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) đã tổ chức động thổ Tổ hợp công nghiệp phụ trợ ô tô Thành Công Việt Hưng, do Tập đoàn Thành Công làm chủ đầu tư. Theo kế hoạch phát triển, tổ hợp không chỉ là nguồn cung cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh ô tô cốt lõi hiện tại của Tập đoàn Thành Công mà còn hướng tới xuất khẩu, mang giá trị của ngành công nghiệp phụ trợ ô tô Việt Nam tiếp cận tới các thị trường khu vực và thế giới. Vì thế, tổ hợp này sẽ thu hút, quy tụ thêm nhiều DN trong ngành phụ trợ ô tô, sản xuất linh kiện và phụ tùng, đặc biệt là những bộ phận có hàm lượng công nghệ cao.

Tại Công ty Cổ phần Nhựa Hà Nội (NHH) - DN sản xuất, cung cấp hơn 40% linh kiện nhựa cho Honda và nhiều công ty đa quốc gia khác đang hoạt động tại Việt Nam, nhờ không ngừng đổi mới, sáng tạo, cải tiến liên tục, NHH đang là đối tác tin cậy của Honda, Toyota, Piaggio, VMEP, Panasonic, LG, VinFast, Visteon, Hyundai… Bên cạnh đó, công ty cũng là nhà cung cấp cho Toyota - đối tác lớn của NHH gần 10 năm qua. Năm 2010, sau 2 năm đánh giá chặt chẽ về năng lực, nhận thấy sự nghiêm túc trong đầu tư, phát triển, tinh thần nỗ lực, cầu tiến của DN, Toyota đã đặt hàng NHH sản xuất 2 chi tiết, và 8 năm sau số linh kiện của NHH sản xuất cho Toyota lên đến 30 chi tiết. Năm 2020, Toyota tiếp tục giao thêm 14 linh kiện nữa. Đến nay, mức độ hợp tác giữa NHH và Toyota phát triển đạt đến độ tự thiết kế, chế tạo các khuôn nhựa và gia công những bộ kiểm tra chi tiết nhựa ô tô. Không dừng lại ở đó, Toyota đang hỗ trợ, phối hợp cùng NHH để nội địa hóa thêm các đời xe khác. Đặc biệt, năm 2019, NHH có thêm VinFast, với hơn 50% chi tiết nhựa xe máy điện của VinFast đều do NHH sản xuất.

Trong định hướng phát triển, công nghiệp ô tô Việt Nam được xem là ngành tạo động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, sản phẩm ô tô có thể phục vụ nhu cầu nội địa lẫn xuất khẩu.

Tuy nhiên, dù đã có bước phát triển tích cực song Việt Nam chưa có DN đứng đầu chuỗi sản xuất tầm cỡ khu vực và quốc tế đóng vai trò dẫn dắt phát triển, lan tỏa trong ngành công nghiệp. Dung lượng thị trường hạn chế, chưa đảm bảo quy mô công suất sản xuất kinh tế đối với sản phẩm. Thị trường nội địa nhỏ lại bị phân tán bởi nhiều model khác nhau. Bên cạnh đó, DN CNHT chưa đủ khả năng tiếp cận các chuỗi sản xuất ô tô ở nước ngoài. Lượng tiêu thụ ô tô tại Việt Nam những năm gần đây khoảng 300.000 xe/năm, con số này lại phân bổ vào nhiều dòng xe khác nhau...

Để thúc đẩy DN CNHT ngành ô tô phát triển vững chắc, giới chuyên gia cho hay, cần xây dựng danh mục các sản phẩm CNHT ô tô, từ đó giúp nhà hoạch định chính sách, DN có sự nhìn nhận rõ ràng về CNHT ô tô trước xu hướng mới. Ban hành chính sách khuyến khích đầu tư vào ngành CNHT ô tô. Hơn nữa, các chính sách này còn phải đảm bảo sự khuyến khích đầu tư với quy mô lớn, với mức độ ưu đãi sẽ dựa trên quy mô của dự án đầu tư. Điều này sẽ giúp cải thiện tình trạng thiếu vốn trong ngành CNHT ô tô, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh nhờ lợi thế quy mô.

Dưới góc độ nhà sản xuất, ông Nguyễn Trung Hiếu - Trưởng tiểu ban chính sách Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam - nhận định: Để có thể thúc đẩy ngành công nghiệp phụ trợ ô tô và ngành công nghiệp ô tô phát triển, cần khắc phục những điểm yếu về quy mô thị trường nhỏ, thiếu ngành công nghiệp nguyên vật liệu. Đồng thời nâng cao trình độ kỹ thuật sản xuất và học hỏi thêm kinh nghiệm từ các nước. Để làm được điều này, cần nhiều lực đẩy hơn nữa từ nhà nước để ngành công nghiệp ô tô Việt Nam theo kịp các nước, rút ngắn quá trình cạnh tranh chi phí, thông qua việc hỗ trợ về thuế suất để giảm chi phí khấu hao.

Nhiều DN cũng đề xuất, cơ quan chức năng tạo điều kiện thuận lợi cho DN trong và ngoài nước có các dự án chuyển giao công nghệ, khuyến khích chuyển giao công nghệ tiên tiến vào Việt Nam. Hỗ trợ chi phí mua bản quyền cho DN trong nước để phát triển CNHT ô tô.

Theo: Kinh tế Việt Nam​