Ốc hương (Babylonia areolata) là loài động vật thân mềm, có giá trị dinh dưỡng cao, thịt thơm ngon, là đặc sản biển được nhiều người ưa chuộng, đối tượng nuôi thủy sản xuất khẩu quan trọng ở các tỉnh miền Trung và một số tỉnh miền Bắc. Việc nghiên cứu công nghệ sản xuất thức ăn công nghiệp cho ốc hương từ nguồn nguyên liệu sẵn có ở Việt Nam là thực sự cần thiết.
Tiềm năng phát triển nghề nuôi ốc hương ở nước ta là rất lớn, nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu cao. Tuy nhiên, nghề nuôi ốc hương hiện nay đang còn rất lạc hậu, theo kiểu quảng canh truyền thống, sử dụng thức ăn tươi đánh bắt từ tự nhiên như: tôm, cá, nhuyễn thể, nên thường gây ô nhiễm môi trường, khó kiểm soát được dịch bệnh, tiềm ẩn nhiều rủi ro, năng suất và hiệu quả thấp.
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn đó, ThS. Trần Thị Thu Hiền cùng nhóm nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III đã thực hiện đề tài NCKH cấp Quốc gia: “Nghiên cứu công nghệ sản xuất thức ăn công nghiệp cho ốc hương từ nguồn nguyên liệu sẵn có ở Việt Nam” với mục tiêu xây dựng quy trình công nghệ, mô hình thiết bị và sản xuất được thức ăn nuôi ốc hương từ enzyme và một số loại nguyên liệu sẵn có ở Việt Nam để nâng cao hiệu quả kinh tế nuôi ốc hương và hạn chế ô nhiễm môi trường.
Ốc hương được nuôi nhiều ở các tỉnh miền Trung và một số tỉnh miền Bắc nước ta (Nguồn ảnh: aouongdidong.com/)
Sau gần 03 năm triển khai, đề tài đã đạt được nhiều kết quả, điển hình như đã lựa chọn được enzyme và nguyên liệu. Cụ thể, trong tuyến tiêu hóa ốc hương có các enzyme pepsin, protease, lipase và amylase. Hoạt tính enzyme phát hiện trong vùng pH 6,5 - 8; hoạt tính protease và amylase đạt giá trị cực đại ở pH 8,0 và lipase ở pH 7,5.
Nhóm nguyên liệu phù hợp để làm thức ăn cho ốc hương giống là bột tảo; bột gluten; bột trùn quế; bột cá; bột nấm. Nguyên liệu cho ốc hương thương phẩm được xác định là bột gan mực; bột tảo; bột ruốc; bột gia cầm. Loại enzyme phù hợp để sản xuất thức ăn ốc hương là Enzyme feed (Protease, amylase và lipase) với nồng độ ≥ 2.000 UI/kg
Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu đã xây dựng quy trình công nghệ sản xuất thức ăn cho ốc hương. Đối với ốc hương giống, công thức được xác định là: Bột trùn quế 5 %; bột cá sản xuất từ phụ phẩm 26+ %; bột cá Kiên Giang 19 %; bột ruốc 7 %; bột gan mực 3 %; bột gluten lúa mì 8%; khoai mì biến tính 7 %; khô đậu nành trích ly 4 %; bột cám gạo trích ly 4 %; men bánh mì 3 %; chất kết dính 2 %; dầu cá ngừ 2 %; dầu nành 3,5 %; khoáng hỗn hợp 1,5 %; vitamin hỗn hợp 0,5 %; chất bổ sung dinh dưỡng 1 %; Enzym Feed 2,5 % và chất phụ gia 1 %.
Đối với ốc hương thương phẩm, công thức được xác định là: Bột cá sản xuất từ phụ phẩm 23%; bột cá+KG 16%; bột ruốc 9%; bột gan mực 5%; bột gluten lúa mì 7%; khoai mì biến tính 10%; khô đậu nành trích ly 7%; bột cám gạo trích ly 6%; men bánh mì 2%; chất kết dính 2%; dầu cá ngừ 1,5%; dầu nành 2%; khoáng hỗn hợp 1,5%; vitamin hỗn hợp 0,5%; chất bổ sung dinh dưỡng 1%; Enzym Feed 2,5% và chất phụ gia 4%.
Sản phẩm thức ăn tổng hợp cho ốc hương giống và ốc hương thương phẩm của đề tài. (Nguồn: Nhóm nghiên cứu)
Quy trình công nghệ sản xuất thức ăn cho ốc hương gồm các bước là: Hấp, sấy trộn thô nguyên ® cân nguyên liệu ® nghiền thô nguyên liệu ® nguyên liệu định ® trộn vi lượng + trộn hỗn hợp thành phẩm ® nghiền siêu mịn ® nguyên liệu bảo quản ® lượng, đóng bao.
Ngoài ra, một mô hình thiết bị sản xuất thức ăn cho ốc hương cũng đã được nhóm nghiên cứu đề xuất. Mô hình thiết bị sản xuất thức ăn (quy mô 500 kg/mẻ) bao gồm: Máy hấp và sấy nguyên liệu; máy nghiền thô nguyên liệu; gàu tải nguyên liệu 1; thùng chứa nguyên liệu sau nghiền thô; máy trộn thô nguyên liệu; gầu tải nguyên liệu 2; thùng chứa nguyên liệu trước nghiền siêu mịn; máy nghiền siêu mịn; cylone 1; vít tải nguyên liệu sau nghiền siêu mịn; cylone 2; hệ thống túi lọc bụi và thoát khí; máy trộn vi lượng hình khối lập phương; máy trộn hỗn hợp thành phẩm.
Theo ThS. Trần Thị Thu Hiền – chủ nhiệm đề tài, nghiên cứu đã đạt được các mục tiêu đề ra, các kết quả góp phần giúp sản lượng ốc nuôi tăng, góp phần quan trọng trong việc giải quyết công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân ven biển.
Phương Linh
