Khoa học công nghệ ngành Công Thương

Chủ nhật, 16/06/2024 | 14:53

Chủ nhật, 16/06/2024 | 14:53

Kết quả nhiệm vụ KHCN

Cập nhật lúc 10:55 ngày 23/05/2024

Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng các quy định kỹ thuật an toàn, yêu cầu quản lý đối với máy phát điện phòng nổ dùng trong hầm lò

Sau 1 năm nghiên cứu, Cục Kỹ thuật an toàn và môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) đã hoàn chỉnh Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với máy phát điện phòng nổ sử dụng trong mỏ hầm lò.
Để đảm bảo nguồn điện cho các phụ tải trong khai thác mỏ hầm lò của Việt Nam, đa phần doanh nghiệp sử dụng các máy phát điện không phòng nổ đặt ngoài mặt bằng làm nguồn dự trữ khi bị mất nguồn điện lưới. Khi khai thác mỏ càng xuống sâu, diện khai thác càng rộng thì việc đưa nguồn điện đến gần tâm phụ tải là rất cần thiết, do vậy nhu cầu sử dụng máy phát điện phòng nổ ở các mỏ ngày càng nhiều. Tuy nhiên hiện nay ở Việt Nam chưa có Tiêu chuẩn, quy chuẩn nào dành riêng cho máy phát điện phòng nổ dùng trong mỏ hầm lò mà chỉ có một số các tiêu chuẩn liên quan đến máy phát điện như TCVN 9729:2013; TCVN 4758:1989.
Do đó, việc nghiên cứu xây dựng các quy chuẩn đối với máy phát điện phòng nổ là rất cần thiết bởi khi sử dụng trong môi trường mỏ hầm lò nơi có điều kiện khí hậu khắc nghiệt, có môi trường nguy hiểm về khí, bụi nổ thì ngoài việc đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật còn phải đảm bảo yêu cầu về an toàn phòng chống cháy nổ.
Máy phát điện phòng nổ thường được thiết kế làm việc tại những môi trường đặc biệt (Ảnh: Báo Công Thương)
Xuất phát từ thực tiễn đó, Ths Phạm Kiên và các cộng sự tại Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường Công nghiệp đã đề xuất và được Bộ Công Thương phê duyệt thực hiện đề tài cấp quốc gia “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng các quy định kỹ thuật an toàn, yêu cầu quản lý đối với máy phát điện phòng nổ dùng trong hầm lò”. Đề tài thuộc "Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021 - 2030", nhằm hoàn thiện các quy định về yêu cầu kỹ thuật an toàn trong thiết kế, chế tạo và sử dụng máy phát điện phòng nổ dùng trong hầm lò.
Sau một năm nghiên cứu, nhóm thực hiện đề tài đã hoàn thiện các quy định về yêu cầu kỹ thuật an toàn trong thiết kế, chế tạo và sử dụng máy phát điện phòng nổ dùng trong hầm lò. Xây dựng các yêu cầu kỹ thuật an toàn và quản lý đối với máy phát điện phòng nổ dùng trong mỏ hầm lò, bao gồm: Các quy định về thiết kế, chế tạo kết cấu chống nổ, cấp bảo vệ, cơ cấu đấu nối và khe hở an toàn đối với của vỏ thiết bị. Các quy định về vật liệu dẫn, kiểu làm mát và chế độ làm việc của máy phát. 
Đồng thời, nghiên cứu đánh giá quy định về các điều kiện hoạt động như: Nhiệt độ môi trường, nhiệt độ làm việc của thiết bị, độ ẩm, thành phần không khí trong môi trường làm việc và khí thải của máy phát điện phòng nổ. Trên cơ sở đó, nhóm thực hiện đề tài đã xây dựng dự thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với máy phát điện phòng nổ dùng trong mỏ hầm lò; lập hồ sơ xin ý kiến thẩm định của Bộ Khoa học và Công nghệ, trình lãnh đạo Bộ Công Thương ban hành theo quy định.
Ngày 1/7/2021, Thông tư số 38/2020/TT-BCT về Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với máy phát điện phòng nổ sử dụng trong mỏ hầm lò  được Bộ Công Thương ban hành chính thức có hiệu lực. Quy chuẩn kỹ thuật này (Ký hiệu: QCVN 07: 2020/BCT) được quy định các yêu cầu kỹ thuật an toàn và quản lý đối với máy phát điện phòng nổ sử dụng trong mỏ hầm lò có khí cháy và bụi nổ. Quy chuẩn áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến máy phát điện phòng nổ sử dụng trong mỏ hầm lò trên lãnh thổ Việt Nam. 
Ảnh minh hoạ máy phát điện phòng nổ (Ảnh: mayphadien.vn)
Trong quá trình khảo sát và thực hiện đề tài, nhóm tác giả nhận thấy từ sau khi xảy ra vụ nổ khí mỏ than tại mỏ than Mạo Khê (năm 1999), công tác khí mỏ tại Việt Nam đã được quan tâm xử lý và chú trọng hơn rất nhiều. Đến năm 2002 Việt Nam lần đầu tiên đã có tiêu chuẩn về thiết bị điện sử dụng trong môi trường hầm lò có khí và bụi nổ. Các TCVN 7079 chỉ đại điện cho công nghiệp khai thác mỏ than và không đại điện cho các ngành công nghiệp khác do và được xây dựng trên cơ sở loạt tiêu chuẩn IEC 60079 của những năm (80-90) của thế kỷ 20, những tiêu chuẩn này đã được IEC thu hồi rất lâu và thay bằng nhiều các phiên bản mới.
Do đó, năm 2015 Tiểu Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC/E1 Máy điện và khí cụ điện thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã biên soạn và đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ công bố hai tiêu chuẩn về thiết bị điện sử dụng trong khí quyển nổ đó là: TCVN 10888-0:2015 (IEC 60079-0:2011) và TCVN 10888-1:2015 (IEC 60079-1:2014). Hai tiêu chuẩn này hoàn toàn tương đương với tiêu chuẩn IEC được cập nhật mới và đại điện đầy đủ cho các ngành công nghiệp có sử dụng các thiết bị trong khí quyển nổ nó bao phủ luôn cả các tiêu chuẩn TCVN 7079 - (0, 1) tương ứng, tuy nhiên mới chỉ có 2 trong số 34 tiêu chuẩn của IEC đưa ra.
Máy phát điện phòng nổ là thiết bị được thiết kế để hoạt động trong môi trường nguy hiểm, có khả năng gây ra các vụ nổ hoặc cháy nổ. Thiết bị  thường được áp dụng trong các môi trường công nghiệp hoặc cứu hỏa, nơi có nguy cơ cao về cháy nổ, như trong hầm lò, trong các khu vực có khí gas dễ cháy hoặc hóa chất dễ phát nổ. Các máy phát điện phòng nổ thường được sản xuất với các tính năng và vật liệu chống cháy nổ, cùng với các biện pháp an toàn bổ sung để giảm thiểu rủi ro.
Khang Nguyên
lên đầu trang