“Đầu tư vào khoa học công nghệ (KHCN) là điểm mấu chốt thay đổi vấn đề về năng suất lao động của Việt Nam trong thời gian tới” - Đây là chia sẻ của Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam (VNPI) trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương.

Doanh nghiệp cần tập trung cải tiến công nghệ sản xuất

Tác động mạnh mẽ

Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn khẳng định, có nhiều yếu tố tác động tới năng suất lao động như chất lượng lao động, khả năng quản lý của doanh nghiệp (DN), nhưng một trong những yếu tố được đánh giá là có tác động mạnh mẽ đến năng suất lao động của Việt Nam là yếu tố về KHCN. DN hay người lao động chỉ có thể có năng suất lao động cao khi mà sử dụng những thiết bị tiên tiến, hiện đại và ngược lại không thể có năng suất cao khi chúng ta sử dụng những thiết bị cũ kỹ, công cụ thủ công. Nếu như DN đầu tư vào KHCN, nghiên cứu đổi mới sản phẩm có thể tạo ra được những sản phẩm có giá trị cao, tính năng độc đáo, khả năng cạnh tranh cao.

Tại hội thảo “Báo cáo nghiên cứu năng suất lao động một số ngành công nghiệp và kiến nghị giải pháp nâng cao năng suất lao động doanh nghiệp (DN)” do VNPI và Bộ KHCN tổ chức mới đây, nhóm nghiên cứu của VNPI đã đưa ra báo cáo điều tra gần 2.000 DN thuộc 7 ngành kinh tế trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp giai đoạn 2011-2014 gồm: Chế biến thực phẩm, dệt, trang phục, da và các sản phẩm có liên quan, hóa chất và các sản phẩm hóa chất, sản xuất sản phẩm từ cao su và plastic, sản xuất thiết bị điện.

Theo đó, năng suất lao động chung của các DN thuộc 7 ngành nghiên cứu khoảng 258 triệu đồng/người vào năm 2014, cao gấp 2,4 lần so với năng suất lao động của nền kinh tế. Đặc biệt, trong các ngành trên, những ngành thuộc nhóm công nghệ cao có năng suất lao động cao hơn hẳn những ngành công nghệ thấp sử dụng lao động là chủ yếu. Ví dụ, ngành sản xuất hóa chất có năng suất lao động đạt 518 triệu đồng/người/năm, thì ngành sản xuất da và sản phẩm có liên quan chỉ đạt 136 triệu đồng/người/năm…

Bà Nguyễn Thị Lê Hoa, thành viên của nhóm nghiên cứu VNPI cho hay, qua khảo sát cho thấy, những DN sử dụng thiết bị có nguồn gốc từ các nước phát triển (Mỹ, châu Âu) có năng suất lao động cao hơn những DN sử dụng thiết bị có nguồn gốc từ những nước đang phát triển. Đồng thời, các DN có triển khai đầu tư, thực hiện các dự án nghiên cứu - phát triển có năng suất lao động cao hơn những DN không chú trọng tới hoạt động này.

Chú trọng đầu tư cho khoa học

Theo Tiến sĩ Tuấn, để nâng cao năng suất lao động dựa vào đầu tư công nghệ, thì các hoạt động KHCN trong thời gian tới cần hướng vào giải quyết những khó khăn, vướng mắc của DN, thúc đẩy sản xuất kinh doanh của DN một cách mạnh mẽ hơn. Các cơ quan Nhà nước cần hướng dẫn và hỗ trợ DN lựa chọn và ứng dụng các giải pháp quản lý hay đầu tư các công nghệ, thiết bị phù hợp để giải quyết các nút thắt, tạo đà cho tăng trưởng năng suất.

Bên cạnh đó, đối với DN, sự chủ động và quyết tâm là rất quan trọng, DN phải tập trung vào cải tiến quy trình sản xuất, áp dụng công nghệ sản xuất mới cũng như nâng cao trình độ quản lý, xây dựng được môi trường làm việc có thể khuyến khích được người lao động nỗ lực hết mình trong lao động để tăng năng suất.

Bà Hoa đồng tình, trong bối cảnh sự quan tâm đầu tư phát triển KHCN ở khối DN không nhiều, DN chưa nhận thấy tác động của các chính sách hỗ trợ về KHCN của nhà nước thì thời gian tới cần có nhiều biện pháp thúc đẩy DN đầu tư cho hoạt động KHCN; có những chính sách tạo môi trường cho các hoạt động phát triển KHCN, gắn kết được các nhà khoa học với DN, thu hút đầu tư nước ngoài có hàm lượng tri thức cao và tạo điều kiện phát huy tác động lan tỏa từ DN nước ngoài sang DN trong nước.

Nhiều chuyên gia cho rằng, DN Việt Nam quy mô còn nhỏ, không có năng lực cho phát triển KHCN nên phải loay hoay trong bài toán công nghệ giá rẻ. Do đó, cần khuyến khích, tạo động lực để DN đầu tư cho KHCN thông qua chính sách ưu đãi cụ thể về thuế và tín dụng.

Theo baocongthuong.com.vn