Là quốc gia ven biển, sở hữu chỉ số duyên hải cao với diện tích biển khoảng trên 1 triệu km², Việt Nam được xác định là quốc gia giàu tiềm năng, thế mạnh để phát triển nghề khai thác, đánh bắt thủy, hải sản. Cùng với bề dày phát triển lâu đời, lĩnh vực này đã được định hướng trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước, giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam hiện nay với quy mô ngày càng mở rộng. Để đạt được mục tiêu này, bên cạnh những chính sách hỗ trợ từ các bộ, ban ngành, việc ứng dụng nền tảng khoa học, kỹ thuật vào trong hoạt động của ngành là yếu tố không thể thiếu, giúp nâng cao sản lượng, giá trị sản phẩm, giảm thiểu chi phí đầu vào.

Đặc biệt, trong bối cảnh thế giới có nhiều bất ổn gây ra tình trạng giá xăng, dầu tăng mạnh trong thời gian vừa qua, dẫn đến việc di chuyển, đánh bắt thủy, hải sản của các đội tàu gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc nghiên cứu, chế tạo các thiết bị giúp giảm thiểu sự tiêu hao, tiết kiệm chi phí nhiên liệu là vấn đề đang được nhiều bộ, ngành chức năng cùng người dân đặc biệt quan tâm.

Một điểm đáng chú ý khác, việc đánh bắt xa bờ đòi hỏi ngư dân phải dự trữ một lượng dầu diesel lớn ở các khoang chứa dầu chưa đảm bảo tiêu chuẩn, trong khi thời gian hoạt động kéo dài cùng môi trường hoạt động trên biển. Điều này khiến cho nước biển hoặc các tạp chất từ ngoài biển dễ dàng xâm lấn, thẩm thấu vào khoang chứa dầu trên tàu. Ngoài ra, trong quá trình bám biển đánh cá, ngư dân phải mua nhiên liệu không rõ nguồn gốc từ các tàu, nên chất lượng của dầu không đảm bảo. Những yếu tố trên kết hợp dẫn đến nhiều thành phần lắng cặn, muối, nước xuất hiện trong dầu, khiến chất lượng dầu bị giảm sút, ảnh hưởng lớn đến quá trình hoạt động của máy móc.

Từ thực tiễn đề ra, hai nhà khoa học đến từ Bà Rịa – Vũng Tàu gồm: TS. Dương Chí Trung – Giảng viên, Chủ nhiệm bộ môn Lọc Hóa Dầu, Trường Đại học Dầu khí Việt Nam và ThS. Lê Quốc Đạt – Giảng viên Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu đã tiến hành nghiên cứu, thiết kế và chế tạo một thiết bị xử lý dầu diesel nhằm giảm chi phí tàu cá cho ngư dân.

Theo đó, thiết bị này sẽ xử lý các thành phần không mong muốn như cặn, nước, tạp chất,… có trong dầu trước khi đến động cơ diesel. Điều này sẽ giúp động cơ khi hoạt động không bị ảnh hưởng bởi các tạp chất; cải thiện độ bền, tuổi thọ động cơ và giảm thiểu ô nhiễm môi trường phát sinh từ các thành phần độc hại trong khói động cơ.

Về thiết kế, thiết bị lọc cặn dầu diesel của nhóm tác giả có kết cấu khá nhỏ gọn, với bên trong có bộ lọc cặn gồm 3 tầng: tầng tách nước, tầng lọc cặn thô, tầng lõi cenlulo. Trong đó, tầng lõi cenlulo là tầng lọc quan trọng nhất, giúp loại bỏ hầu hết các cặn, tạp chất, bao gồm cả cặn nhỏ nhất, giúp cho dầu sau khi thẩm thấu qua tầng lõi cenlulo sẽ ra sản phẩm rất sạch, đảm bảo cung cấp cho máy móc trên tàu hoạt động.

“Để thiết bị xử lý dầu diesel cho động cơ tàu cá hoạt động tốt, đem lại lợi ích kinh tế cho ngư dân, bảo vệ môi trường, chúng tôi đã ứng dụng công nghệ màng/hấp phụ để loại bỏ các tạp chất không mong muốn có trong dầu diesel, đảm bảo dầu sau khi lọc đạt các chỉ tiêu quốc tế đối với dầu sử dụng trong máy tàu” - ThS. Lê Quốc Đạt – thành viên nhóm nghiên cứu chia sẻ.

Đồng thời, để tăng hiệu quả hoạt động, nhóm nghiên cứu còn tiến hành bổ sung thêm vật chất nano pha vào trong thiết bị xử lý dầu diesel cho động cơ tàu cá. Đây là loại vật chất giúp hỗ trợ quá trình lọc dầu diesel, tăng cường sự ổn định cho động cơ của tàu khi hoạt động, đảm bảo loại bỏ các tạp chất nhưng vẫn đáp ứng các chỉ tiêu quốc tế đối với dầu sử dụng cho động cơ tàu cá.

Từ nghiên cứu ban đầu, nhóm tác giả đã tiến hành thử nghiệm, lắp đặt trực tiếp thiết bị vào các tàu cá của ngư dân, nhận được phản hồi tích cực. Ông Nguyễn Đình Ngọc – ngư dân đang sinh sống tại phường 2, Tp. Vũng Tàu chia sẻ: “Với giá dầu năm 2021, mỗi chuyến ra khơi ông tiêu tốn khoảng 5.000 lít dầu trong thời gian đi biển 1 tháng, chi phí khoảng 90 triệu đồng. Nay do giá dầu tăng cao nên chi phí đã đội lên khoảng gần 150 triệu đồng. Tuy nhiên, khi tàu cá của gia đình ông được lắp thiết bị lọc cặn dầu diezen đã giúp gia đình ông tiết kiệm được khoảng trên 10% lượng dầu/chuyến biển, tương đương với 500 lít dầu, quy ra khoảng 15 triệu đồng/chuyến/tàu.”

Đồng quan điểm với ông Nguyễn Đình Ngọc, ông Võ Ngọc Dũng – chủ 3 chiếc tàu cá hành nghề rập ghẹ tại phường 2, Tp. Vũng Tàu cho biết, tàu hành nghề rập ghẹ của gia đình anh thường đánh bắt vùng khơi cách bờ từ 60-100 hải lý, mỗi chuyến biển tàu của gia đình anh đi từ 5-6 tháng mới vào bờ và thường tiêu tốn khoảng 50.000 lít dầu diezen. So sánh với thời điểm cuối năm 2021, chi phí cho mỗi chuyến biển khoảng 1,2 tỷ đồng, thì nay gia đình anh Dũng phải tiêu tốn từ 1,7 - 1,8 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi lắp đặt thiết bị lọc cặn dầu diesel trên tàu cá, ngay tháng đầu tiên gia đình anh đã tiết kiệm được số lượng dầu lên đến hơn 1.000 lít/tháng. Đồng thời, thiết bị còn giúp cho máy móc của tàu vận hành được êm, trơn tru và ổn định tốt hơn so với trước.

Hiện tại, thiết bị này đang được đưa vào sản xuất thông qua sự hỗ trợ của Công ty TNHH Hợp lực và Phát triển Việt, với số lượng đơn hàng bùng nổ, không kịp sản xuất. Với hiệu quả đã được nhìn nhận, hy vọng thời gian tới thiết bị này sẽ tiếp tục được phổ biến rộng rãi, phần nào hỗ trợ bà con ngư dân tiết kiệm chi phí đánh bắt để vươn khơi bám biển.