Theo đánh giá của các chuyên gia, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn. Doanh nghiệp không có lợi thế về vốn, công nghệ hiện đang ở mức thấp nhất trong chuỗi giá trị.

Cụ thể, với chuỗi giá trị công nghiệp hỗ trợ do nhà sản xuất chi phối như: ô tô, điện tử đã không thành công trong phát triển, còn với chuỗi giá trị do người mua chi phối như dệt may, da giày thì Việt Nam phải đối mặt với áp lực cạnh tranh chi phí lao động, dịch vụ cao…

“Khó khăn mà các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ phải đối mặt đó là tiếp cận khách hàng, thông tin thị trường, nguồn nhân lực, thiết bị máy móc, vấn đề tài chính, tiêu chuẩn chứng chỉ liên quan đến chuỗi cung ứng, nguyên vật liệu...”- bà Bùi Thị Hồng Hạnh - Giám đốc điều hành Công ty CP NC Network Việt Nam (đơn vị chuyên kết nối các doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ) cho hay.

Qua khảo sát của NC Network, Việt Nam chưa có một hãng sản xuất máy móc hoàn chỉnh. Doanh nghiệp sử dụng máy cũ nhập từ nước ngoài, cũng có doanh nghiệp đầu tư máy mới nhưng không phải tất cả đều làm được. Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ dù tăng mạnh nhưng chưa đủ và thiếu các đơn vị hoạt động trong ngành công nghệ nguồn như: khuôn, đúc, ép nhựa, hàn, xử lý nhiệt… Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng mong muốn dễ tiếp cận các nguồn vốn, Nhà nước có chiến lược dài hạn, xác định ngành công nghiệp mũi nhọn để doanh nghiệp không phụ thuộc vào bên ngoài và yên tâm phát triển.

Nêu lý do chưa thể tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, một doanh nghiệp cơ khí tại TP. Hồ Chí Minh cho biết, doanh nghiệp này dù có đội ngũ nhân lực được tu nghiệp ở nước ngoài và sản phẩm có chất lượng cao trong ngành cơ khí, chế tạo song vẫn đang gặp khó khăn về thị trường, nhất là cạnh tranh với các nhà cung ứng nước ngoài. Bên cạnh đó, hiện chính sách thuế đang gây bất lợi cho nhà sản xuất công nghiệp hỗ trợ ngành điện tử trong nước. Trong khi phần lớn các sản phẩm điện tử hoàn thiện hiện nay không chịu thuế hoặc có mức thuế rất thấp thì một số linh kiện điện tử để sản xuất ra sản phẩm đó lại có thuế. Hiện nay, mức thuế với bo mạch điện tử nhập khẩu là bằng 0, trong khi linh kiện để ráp vào bo mạch thì có thứ thuế bằng 0, có thứ lại có thuế. Tính trung bình, thuế cho các linh kiện này khoảng 3%. Như vậy, tự sản xuất lại bị đánh thuế 3%, còn mua bo mạch ở nước ngoài về thì không bị đánh thuế...

Bà Trương Thị Mỹ Dung - Giám đốc Sở Công Thương Đồng Nai cho hay, tại Đồng Nai, từ hơn 10 năm trước đã ưu tiên mời gọi doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ nên đón được nhiều doanh nghiệp nước ngoài. Là vùng kinh tế lớn nhất cả nước, khu vực Đông Nam bộ có nhiều điều kiện để phát triển công nghiệp hỗ trợ trong tương lai, điều đó đòi hỏi các địa phương phải liên kết, hỗ trợ nhau phát triển. Theo đó, các địa phương trong vùng sẽ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, hướng đến xây dựng nền công nghiệp tự chủ của Việt Nam.

Đối với Đồng Nai, tỉnh phấn đấu đến hết năm 2025, công nghiệp hỗ trợ chiếm khoảng 21- 23% giá trị toàn ngành công nghiệp của tỉnh. Tỉnh cũng sẽ tìm cách tạo cầu nối liên kết giữa công nghiệp hỗ trợ với các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh hợp tác chặt chẽ với nhau, phát triển thêm các khu, cụm công nghiệp hỗ trợ cùng với các chính sách khuyến khích kèm theo.

Những bất cập của chính sách thuế với ngành công nghiệp hỗ trợ cần phải giải quyết nhanh. Ông Đỗ Phước Tống - Chủ tịch Hội doanh nghiệp Cơ khí Điện TP. Hồ Chí Minh (HAMEE) cho biết, dù doanh nghiệp cần chủ động tham gia vào chuỗi cung ứng, nhưng nếu có bệ đỡ chính sách tốt thì doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư, nâng cao năng lực hơn. HAMEE đang xây dựng chương trình “Made by Vietnam” nhằm hướng tới việc tạo ra những sản phẩm do chính các doanh nghiệp Việt được sản xuất, bằng năng lực Việt.

Hiện nay các Sở Công Thương các tỉnh Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương và Tây Ninh đã tham gia ký kết, phối hợp chặt chẽ theo lợi thế của từng địa phương; nghiên cứu, đề xuất giải pháp, cơ chế, chính sách cho phát triển công nghiệp và công nghiệp hỗ trợ... Các bên cũng sẽ phối hợp tổ chức hội nghị, hội thảo, hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào được chuỗi cung ứng toàn cầu; phối hợp nghiên cứu, góp ý, đề xuất xây dựng Luật công nghiệp; phối hợp, liên kết hình thành vùng nguyên liệu cho sản xuất công nghiệp.