Từ năm 2010, công nghệ cơ giới hóa đồng bộ khai thác sử dụng dàn chống tự hành kết hợp với máy khấu than (CGH) khai thác vỉa dày được Công ty Than Nam Mẫu phối hợp với Viện Khoa học Công nghệ Mỏ triển khai áp dụng. Đến nay, lò chợ cơ giới hóa đồng bộ khai thác khấu lớp trụ hạ trần, sử dụng dàn chống VINAALTA với máy khấu combai đã mang lại hiệu quả khả quan.

Sau một thời gian đưa dự án cơ giới hóa đi vào hoạt động, kết quả sản lượng khai thác tăng 1,5-1,8 lần so với lò chợ chống giá khung thủy lực di động, số công nhân giảm từ 1,5-2,0 lần so với lò chợ thủ công, năng suất lao động lò chợ cơ giới hóa tăng 1,5-2,5 lần so với lò chợ thủ công; cụ thể năng suất lao động lò chợ cơ giới hóa đạt từ 9-14 tấn/công – ca, trong khi năng suất lao động tại lò chợ chống cột thủy lực đơn hoặc giá thủy lực di động chỉ 2,5-5,0 tấn/công - ca. Hiện nay, công nghệ cơ giới hóa khai thác trong điều kiện vỉa dày, dốc thoải đến nghiêng đang được Công ty tiếp tục hoàn thiện để phát huy tối đa khả năng làm việc của thiết bị và công nghệ nhằm nhân rộng ra các diện khai thác khác.

Dự án nêu trên được Công ty phối hợp với Viện Khoa học Công nghệ Mỏ triển khai lắp đặt từ ngày 15/6/2010 bao gồm 66 bộ dàn chống tự hành VINAALTA, 1 máy khấu than và các thiết bị phụ trợ (máng cào, trạm điện, trạm cấp dịch, cầu chuyển tải...), tổng chiều dài lò được lắp đặt khoảng 99m, công suất thiết kế 500.000 tấn/năm, tổng mức đầu tư 262,8 tỷ đồng. Đây là lò chợ cơ giới hóa đồng bộ đầu tiên với dàn chống tự hành do Công ty Chế tạo máy - Vinacomin chế tạo. Lò chợ đầu tiên áp dụng công nghệ này thuộc vỉa 6, mức 155 - 190, khu Than Thùng, có chiều dày vỉa than trung bình từ 5,5 đến 6,5m, độ dốc 5 đến 150, trữ lượng than trên 4 triệu tấn.

Ngay sau khi dự án được phê duyệt, Công ty đã phối hợp với Viện Khoa học Công nghệ Mỏ mở các lớp huấn luyện về hướng dẫn lắp đặt, vận hành cho CBCNV. Một nhóm kỹ thuật viên được cử sang học tập công nghệ tại Cộng hoà Séc. Sau gần 2 tháng lắp đặt, đến ngày 6/8/2010, Dự án hoàn thành, bàn giao, đi vào hoạt động. Từ khi hoạt động đến nay, sản lượng ca cao nhất đã đạt 702 tấn; ngày cao nhất đạt 1.850 tấn và tháng cao nhất đạt tới 30.000 tấn.

Sau khi kết thúc công tác khấu tràn lò chợ CGH số 1, Công ty và Viện Khoa học Công nghệ Mỏ thống nhất giải pháp chuyển diện xuống lò chợ CGH số 2. Công tác thu rút thiết bị lò chợ số 1 và lắp đặt thiết bị lò chợ CGH số 2 gồm: máy khấu, dàn chống, máng cào, cầu chuyển tải, băng tải. Thời gian chuyển diện hết 40 ngày. Lò chợ này có chiều dài 78 mét, lắp đặt 52 dàn chống VINAALTA kết hợp với máy khấu, bắt đầu khai thác từ ngày 17/2/2013, đến nay đang hoạt động tốt. Những tháng mùa mưa, lò nhiều nước, sản lượng giảm xuống, trung bình cũng đạt 30.000 tấn/tháng, tương đương với công suất thiết kế ban đầu của công nghệ này. Trong đó, có ca đạt sản lượng 800 tấn; ngày cao nhất đạt trên 2.000 tấn (bình quân 1.500 tấn/ngày). 

Qua thực tế áp dụng CGH ở 2 lò chợ, các chuyên gia rút ra điểm nổi bật nhất là công nghệ này rất an toàn. Từ khi áp dụng công nghệ này, 2 lò chợ CGH đều đảm bảo an toàn tuyệt đối. Mặt khác, nếu điều kiện địa chất ổn định, năng suất lò chợ CGH cao hơn nhiều so với lò chợ giá khung (lò chợ giá khung bình quân đạt 8 tấn/công thì lò chợ CGH lúc cao điểm có thể đạt 14 tấn/công). Tính ưu việt nổi trội nữa của công nghệ này là thu hồi than triệt để, giảm tổn thất tài nguyên.  

Tuy nhiên, sản lượng lò chợ CGH hiện vẫn chưa cao so với thiết kế. Bởi trong quá trình thử nghiệm, CBCNV vừa làm vừa học, chưa có nhiều kinh nghiệm quản lý vận hành thiết bị. Mặt khác, điều kiện địa chất của vỉa biến động rất lớn so với dự kiến ban đầu, gây khó khăn ách tắc sản xuất. Có thời điểm, lượng nước ở lò 90 - 120 m³/h. Lớp đá vách của vỉa mềm yếu, thường bị gãy trước gương. Do vậy, Công ty rất thận trọng trong từng bước thử nghiệm để có thể áp dụng đảm bảo an toàn và phù hợp với từng vị trí, điều kiện địa chất của vỉa than…

Không chỉ CGH khai thác than, nhằm cải thiện điều kiện đi lại, làm việc cho thợ mỏ, Công ty còn đầu tư lắp đặt hệ thống cơ giới hóa cả khâu vận tải người và thiết bị xuống mỏ. Hệ thống cơ giới hóa vận tải người, vật tư và thiết bị trong lò của Công ty Than Nam Mẫu sử dụng đầu kéo diezel (loại DLZ110F công suất 81 kW) do Cộng hòa Séc sản xuất và 10 toa chạy trên monoray nên tốc độ đạt 2,5 m/s, vận chuyển được 80 người và 18 tấn vật liệu/chuyến, có thể làm việc với góc dốc đến 25 độ. Hệ thống monoray đi vào hoạt động đã giúp cho người thợ lò bớt đi nỗi vất vả khi phải mất hàng giờ để đi bộ lên mặt đất từ độ sâu -50m sau mỗi ca làm việc. Hệ thống trên có tổng mức đầu tư hơn 88 tỷ đồng đã thực sự mang lại hiệu quả trong công tác vận tải người và thiết bị xuống mỏ, rút ngắn thời gian đi lại của công nhân để tập trung cho thời gian làm việc, nâng cao năng suất tại lò.

Thúy Hà