Bộ trưởng Trần Tuấn Anh. Ảnh: ĐÌNH THẮNG.

Công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế

Phóng viên (PV): Bộ trưởng có thể chia sẻ về kết quả nổi bật của ngành công thương trong năm 2019?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Với sự quyết tâm, cố gắng, nỗ lực trong chỉ đạo điều hành, sự vào cuộc của các cấp, các ngành, các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp, ngành công thương đã hoàn thành đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch đối với tất cả mục tiêu do Quốc hội và Chính phủ giao từ đầu năm 2019.

Năm 2019, chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp ước tính tăng 9,1%, vượt chỉ tiêu kế hoạch đặt ra cho toàn ngành từ đầu năm (tăng 9%). Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo duy trì đà tăng trưởng (ước tăng 10,5% so với năm 2018), phù hợp với định hướng tái cơ cấu mô hình tăng trưởng của toàn ngành công nghiệp. Trong đó, nhiều ngành công nghiệp có mức tăng trưởng cao và vững chắc trong bối cảnh thị trường có nhiều khó khăn, như: Sản xuất than cốc, sản phẩm dầu mỏ tinh chế sản xuất kim loại; sản xuất xe có động cơ; sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn; sản xuất các sản phẩm điện tử, máy tính và sản phẩm quang học... Tồn kho các sản phẩm công nghiệp tiếp tục duy trì mức thấp...

Ngành khai khoáng đã vượt mục tiêu đề ra tại kịch bản tăng trưởng nhờ khai thác than tăng cao, bù đắp cho sự sụt giảm của khai thác dầu thô. Tính chung cả năm 2019, ngành khai khoáng đã có mức tăng trưởng dương, tăng 0,9% so với cùng kỳ năm trước (năm 2018 giảm 2,2%), vượt mục tiêu đề ra (giảm 4,4%). Ngành điện bảo đảm sản xuất, cung ứng và phân phối theo kế hoạch, vận hành hệ thống điện an toàn, linh hoạt, kịp thời, tăng 8,7% so với cùng kỳ năm trước.

Một điểm sáng nổi bật của ngành công thương trong năm 2019 đó là xuất khẩu hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch được Quốc hội và Chính phủ giao. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt mức 517 tỷ USD; cán cân thương mại năm 2019 ghi nhận mức xuất siêu kỷ lục (9,94 tỷ USD); cơ cấu hàng hóa xuất khẩu tiếp tục cải thiện theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng xuất khẩu thô, tăng xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp. Khác với các năm trước đây, động lực tăng trưởng xuất khẩu không đến từ nhóm nông sản, thủy sản mà đến từ các mặt hàng thuộc nhóm công nghiệp; thị trường xuất khẩu, nhập khẩu được mở rộng, không chỉ tăng cường ở các thị trường truyền thống mà còn khai thác được các thị trường mới, tiềm năng và tận dụng hiệu quả các FTA. Đáng chú ý, xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước tiếp tục tăng trưởng tốt: Năm 2019, khối doanh nghiệp trong nước xuất khẩu đã đạt 82,1 tỷ USD, tăng 17,7%; cao hơn hai lần so với tốc độ tăng trưởng chung cả nước và cao hơn 4 lần so với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của khối doanh nghiệp FDI (kể cả dầu thô, đạt 4,2%). Qua đó, tỷ trọng xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp trong nước tiếp tục xu hướng tăng lên, chiếm 31,16% tổng kim ngạch xuất khẩu (cùng kỳ năm trước là 28,61%)...

Dây chuyền sản xuất ô tô của Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh VinFast, Tập đoàn Vingroup. Ảnh: LA DUY.

PV: Năm 2019 là năm đầu tiên ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam xuất siêu. Bộ trưởng cho biết kết quả này có ý nghĩa quan trọng như thế nào đối với Việt Nam?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Công nghiệp chế biến, chế tạo Việt Nam đang trở thành động lực dẫn dắt tăng trưởng của toàn ngành công nghiệp và là động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế khi đạt mức tăng trưởng 10,5%, với nhiều sản phẩm có giá trị cao được tiêu thụ ở thị trường nước ngoài. Năm 2019 là năm đầu tiên ngành công nghiệp chế biến, chế tạo có xuất siêu, mặc dù số xuất siêu là chưa lớn, khoảng 100 triệu USD. Kết quả này cho thấy những chính sách, giải pháp của Chính phủ trong thời gian vừa qua nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, và các chính sách phát triển công nghiệp cũng như công nghiệp hỗ trợ bước đầu đã phát huy tác dụng. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo lần đầu tiên xuất siêu thể hiện giá trị gia tăng trong nước đã được nâng cao, năng lực công nghiệp hỗ trợ đã được cải thiện, ít phụ thuộc hơn vào các sản phẩm công nghiệp và vào các nguyên liệu, linh kiện phụ tùng nhập khẩu. Khả năng cạnh tranh của các sản phẩm công nghiệp Việt Nam dần được nâng cao và sự dịch chuyển cơ cấu tích cực sang các ngành có giá trị cao hơn.

Khai thác hiệu quả các FTA, hướng tới xuất khẩu chạm mốc 300 tỷ USD

PV: Thưa Bộ trưởng, các FTA thế hệ mới đã có tác động như thế nào đối với nền kinh tế Việt Nam, nhất là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) sau một năm có hiệu lực ?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Năm 2019 có thể nói là năm bản lề trong tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế của Việt Nam khi ta chuyển sang giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế mới, chính thức ký kết và tham gia hai FTA thế hệ mới. Cụ thể: Chính thức đưa vào thực thi Hiệp định CPTPP, ký kết Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ Đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (IPA).

Dù mới triển khai được một năm, song Hiệp định CPTPP đã mang lại nhiều kết quả tích cực, điển hình như: Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường của các thành viên đã thực thi CPTPP có tốc độ tăng trưởng dương so với các năm trước, tập trung vào những mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu, như: Điện thoại các loại và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác; hàng thủy sản; hàng dệt, may. Đặc biệt, các thị trường mới trong CPTPP mà lần đầu tiên có FTA với Việt Nam là Canada và Mexico có mức tăng trưởng ở mức hai con số ngay sau khi hiệp định có hiệu lực. Xét trên bình diện chung, nếu tổng xuất siêu của Việt Nam sang tất cả thị trường trong năm 2019 đạt xấp xỉ 10 tỷ USD thì riêng xuất siêu sang các nước CPTPP đã đạt gần 4 tỷ USD (40%). Điều này cho thấy lợi ích đáng kể của Hiệp định CPTPP trong quá trình đẩy mạnh và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cho các hàng hóa và dịch vụ của ta.

Hiệp định CPTPP chính thức có hiệu lực và Hiệp định EVFTA, Hiệp định IPA mới được ký kết cũng đã và đang tạo ra sức hút mới cho FDI vào Việt Nam. Với các FTA vừa được ký kết với Liên minh châu Âu thì không chỉ có dòng vốn đầu tư có chất lượng từ Liên minh châu Âu sẽ gia tăng vào Việt Nam, mà dòng vốn đầu tư nước ngoài nói chung từ các quốc gia khác cũng sẽ vào Việt Nam nhiều hơn. Theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), năm 2019, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 38,02 tỷ USD, tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2018; các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giải ngân 20,38 tỷ USD, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm 2018.

PV: Trong bối cảnh thương mại thế giới tiếp tục có xu hướng khó khăn, năm 2020, Bộ Công Thương sẽ làm gì để duy trì được đà xuất siêu cũng như hoàn thành mục tiêu tăng trưởng về kim ngạch xuất khẩu 300 tỷ USD, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Chỉ tiêu xuất khẩu chạm mốc 300 tỷ USD năm 2020 là một con số đầy thách thức và áp lực, đòi hỏi không chỉ Bộ Công Thương mà các bộ, ngành khác có liên quan cần có những giải pháp tốt và quyết tâm cao để đạt được.

Năm 2020, chúng tôi nhận định mặc dù có nhiều thuận lợi nhưng khó khăn, thách thức về cơ bản vẫn rất lớn. Kinh tế thế giới chưa có dấu hiệu khởi sắc, chủ nghĩa bảo hộ vẫn diễn biến phức tạp sẽ tác động mạnh tới xuất khẩu của nước ta. Trong nước, năng suất lao động trong nhiều lĩnh vực còn thấp, năng lực cạnh tranh của một số sản phẩm công nghiệp còn hạn chế. Điều này đặt ra yêu cầu toàn ngành công thương không chỉ cần nỗ lực, quyết tâm cao hơn mà còn phải sáng tạo hơn, đổi mới hơn, khẩn trương, quyết liệt và trách nhiệm để hoàn thành các mục tiêu kế hoạch được Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ giao.

Bộ Công Thương xác định rõ các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, bám sát kịch bản tăng trưởng để tổ chức điều hành. Tinh thần là quyết tâm, đổi mới, quyết liệt, trách nhiệm, hiệu quả trong chỉ đạo điều hành, trong đó đặc biệt chú trọng đến việc đẩy mạnh tái cơ cấu ngành công nghiệp, theo hướng nâng cao hàm lượng khoa học công nghệ; phát triển một số ngành công nghiệp mũi nhọn, có tiềm năng, lợi thế và giá trị gia tăng cao. Phát triển mạnh công nghiệp hỗ trợ, tăng cường kết nối với các doanh nghiệp FDI và tham gia ở mức cao hơn, sâu hơn vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Toàn ngành công thương sẽ tập trung các giải pháp để thúc đẩy xuất khẩu theo hướng bền vững, nâng cao chất lượng, hiệu quả và tính chính quy của hoạt động xuất khẩu, tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tạo kết nối tốt hơn giữa sản xuất nông nghiệp và thị trường. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng sẽ tập trung phát triển thị trường trong nước, kích cầu nội địa, phát triển mạnh thương mại điện tử và sự gắn kết giữa thương mại điện tử với các loại hình hoạt động thương mại truyền thống. Gắn với đó là nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng quản lý thị trường trên địa bàn cả nước, tăng cường quản lý, kiểm tra thị trường, phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, gian lận xuất xứ và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Chú trọng nâng cao năng lực hội nhập quốc tế thông qua phổ biến thông tin và nâng cao nhận thức trong toàn xã hội. Thực hiện tốt vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 để nâng cao hơn nữa uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, tập trung hoàn tất phê chuẩn Hiệp định EVFTA, Hiệp định IPA và có chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp nắm bắt được cơ hội do các hiệp định này tạo ra.

PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Theo Quân đội nhân dân