Mỏ Than Khe Chàm nay là Công ty Than Khe Chàm - TKV, khi mới thành lập (1986) là một đơn vị sản xuất nhỏ, công nghệ lạc hậu, sản lượng than những năm đầu chỉ đạt dưới 150 ngàn tấn/năm (trong đó 2/3 là than lộ thiên). Vậy mà đến nay, Công ty đã có 6 công trường khai thác lò chợ, 7 công trường đào lò, 9 phân xưởng phụ trợ, 22 phòng, ban chức năng với trên 3.000 CBCNV. Sản lượng than khai thác từ năm 2009 đã đạt trên 1 triệu tấn/năm và từ đó đến nay liên tục tăng trưởng tỷ lệ từ 5-10%/năm.

Hệ thống giám sát nhân sự và điều hành sản xuất được Công ty Than Khe Chàm đưa vào sử dụng từ tháng 6/2013

Không ngừng nâng cao năng suất khai thác

Cùng với việc tăng sản lượng than khai thác, đảm bảo an toàn trong quá trình sản xuất và đảm bảo ổn định đời sống, thu nhập cho người lao động, Công ty luôn mạnh dạn và tiên phong trong việc áp dụng công nghệ mới vào sản xuất. Trước năm 1986, hầu như toàn ngành đều áp dụng công nghệ khai thác than lò chợ bằng khoan nổ mìn, chống gỗ. Sản lượng lò chợ thấp, chỉ đạt 21.000-28.000 tấn/năm; năng suất khai thác cũng chỉ đạt 1,6-1,8 tấn/người/công. Năm 1996, Công ty là đơn vị đầu tiên áp dụng thử nghiệm công nghệ chống lò bằng vì ma sát thay cho chống gỗ. Đây là một quyết định sáng suốt, mang tính đột phá trong ngành Than. Sản lượng khai thác tăng đột biến lên 50.000-55.000 tấn/năm cho mỗi lò chợ, gấp đôi sản lượng của công nghệ chống gỗ, năng suất đạt 2,2-2,5 tấn/công. Điều đặc biệt hơn cả là lượng gỗ trụ mỏ giảm tới trên 80%. Ý nghĩa lớn hơn là nó làm cho các khu rừng tại Quảng Ninh không còn bị tàn phá để khai thác than. Mặt khác, lò chợ đảm bảo hệ số an toàn cao hơn nhiều so với chống gỗ trước đây. Lò chợ không bị nén bẹp như chống gỗ, người thợ đi lại sản xuất cũng dễ dàng hơn, an toàn hơn, không phải chui, luồn qua những “họng sáo” như trước.

Không dừng lại ở đó, năm 1998 Công ty lại áp dụng thử nghiệm công nghệ cột chống thủy lực đơn. Điều kỳ diệu lại đến. Sản lượng khai thác lò chợ tăng vọt, đạt 100.000-130.000 tấn/năm, năng suất đạt 3,2-3,6 tấn/người/công. Người thợ đi làm chỉ cần cầm chiếc cờ lê là có thể điều khiển cả lò chợ bằng một đường ống thủy lực đưa từ một trạm cấp gần đó vào dễ dàng. Chỉ sau đó một vài năm, Tập đoàn đã cho áp dụng rộng rãi tại hầu hết các đơn vị trong VINACOMIN. Cũng nhờ vậy mà sản lượng của toàn Tập đoàn tăng từ hơn 11 triệu tấn/năm lên 20 rồi 30 triệu tấn/năm một cách dễ dàng.

Năm 2002, Công ty lại tiếp tục đi đầu, đầu tư đưa vào thử nghiệm công nghệ cơ giới hóa khai thác than trong lò chợ. Tức là khai thác than bằng máy khấu thay cho nổ mìn trước đây. Lại một lần nữa Khe Chàm lập nên kỳ tích, năng suất đạt 7,0-7,5 tấn/người/công. Hiện nay, một số mỏ như Nam Mẫu, Vàng Danh, Dương Huy… cũng đã áp dụng công nghệ này và mang lại hiệu quả trong sản xuất.

Năm 2005 cũng là năm đánh dấu sự thay đổi vượt bậc trong công nghệ khai thác của Công ty Than Khe Chàm khi triển khai lắp đặt công nghệ cơ giới hóa đồng bộ trong khai thác than lò chợ. Tức là khai thác bằng máy khấu, chống lò bằng giàn chống tự hành. Thợ lò chỉ việc bấm nút thay cho choòng cuốc trước đây; năng suất vượt lên, đạt 400.000 tấn/năm. Nếu chuẩn bị tốt diện khai thác, máy có thể đạt 500.000 tấn/năm. Đây cũng là công nghệ tiên tiến, hiện đại nhất của ngành Than vào thời điểm đó với số tiền đầu tư hơn 50 tỉ đồng.

Và cho đến thời điểm này, Khe Chàm cũng là đơn vị đạt hiệu quả cao nhất khi áp dụng công nghệ này. Một số đơn vị khác cũng đang triển khai sau thành công của Khe Chàm. Liên tiếp các năm sau đó, năm 2010, Công ty tiếp tục đầu tư công nghệ giá khung thủy lực di động. Năm 2011, Công ty đã chính thức đưa công nghệ giàn chống siêu nhẹ vào khai thác tại lò chợ 13.1-3 vỉa 13.1 khu trung tâm. Những dự án trên đều là những dự án đi đầu trong áp dụng công nghệ của VINACOMIN và cũng là những tiêu chí được Tập đoàn đẩy mạnh trong thời gian tới, phấn đấu tăng nhanh sản lượng và đưa mục tiêu xây dựng các mỏ “An toàn - Năng suất - Ít người”…

Nhiều giải pháp kỹ thuật an toàn

Ngoài ra, Công ty còn mạnh dạn áp dụng những tiến bộ kỹ thuật về công tác an toàn vào sản xuất nhằm tăng cường kiểm soát các yếu tố nguy hiểm, giảm nhẹ sức và bảo vệ an toàn cho công nhân trong sản xuất, nhiều khâu đã được tự động hoá như: Hệ thống tháo khí CH4; hệ thống giám sát hoạt động sản xuất tập trung; hệ thống vận hành các máy biến áp tự động… đã tạo ra được bầu không khí phấn khởi trong toàn Công ty. Hàng năm CBCNV toàn Công ty đã có hàng trăm sáng kiến, cải tiến kỹ thuật được áp dụng vào sản xuất làm lợi nhiều tỷ đồng cho Công ty và được Tập đoàn đánh giá cao.

Từ đầu năm 2010, Công ty thực hiện dự án mỏ Khe Chàm 3 do Tập đoàn giao với công suất thiết kế 2,5 triêu tấn/năm. Đây là mỏ than đầu tiên ở Việt Nam áp dụng công nghệ giàn chống siêu nhẹ cho năng suất vượt xa các loại giàn, giá trước đây, đáp ứng độ an toàn cao, tiết kiệm chi phí, lại đảm bảo vệ sinh môi trường. Dự án đầu tư bao gồm cả trạm giám sát người ra vào lò, qua hệ thống kiểm soát định vị trong lò bằng thẻ từ và trạm phát điện dự phòng. Mỏ than Khe Chàm 3 là mỏ than sâu nhất và hiện đại nhất Việt Nam (ở mức âm 100m đến âm 300m) có trữ lượng khoảng 38 triệu tấn. Với việc đưa mỏ than Khe Chàm 3 vào khai thác (tháng 11/2013), CBCNV Công ty Than Khe Chàm đang nỗ lực phấn đấu đưa sản lượng than khai thác lên trên 3 triệu tấn/năm chỉ trong một, hai năm tới.

Thu Hường